ترس از مار یا (ophidiophobia) در واقع به ترس غیر منطقی، شدید و مداوم از هر نوع مار گفته می‌شود که پاسخ اضطرابی فوری ایجاد می‌کند. همچنین مار هراسی یکی از انواع اختلالات فوبیای خاص است که در دسته اختلالات اضطرابی قرار می‌گیرد. از آن جایی که مارها جانوران خطرناکی هستند و بسیاری از افراد از آن‌ها می‌ترسند، شاید این ترس را چندان بیمارگونه در نظر نگیریم اما باید بدانید ترس افرادی که دچار فوبیای مار هستند، تفاوت بسیاری با ترس افراد عادی دارد. عوامل مختلفی مانند تجربه ناگوار، دریافت اطلاعات و حتی تکاملی بودن ترس می‌تواند در ایجاد این اختلال نقش داشته باشد. خوشبختانه فوبیا و مخصوصا ترس از مار درمان پذیر بوده و از روش‌های گوناگونی برای بهبود افراد می‌توان بهره برد. در ادامه به علل، علائم و بهترین راهکارهای درمان مار هراسی خواهیم پرداخت پس همراه ما باشید.
منبع: ترس از مار
ترس از مار یعنی چه؟
ترس از مار دومین ترس شایع در جهان است و نوعی اختلال فوبیای خاص محسوب می‌شود. این ترس به این معناست که فرد با مشاهده هر چیزی که به مار ربط دارد، دچار هراس شدیدی می‌شود. مشاهده عروسک، خواندن کلمه مار یا تماشای برنامه تلویزیونی دراین‌باره، باعث ایجاد ترس در فرد می‌شود. این ترس‌ها معمولاً شدت بالایی دارند. اگرچه فرد معتقد است که ترسش منطقی نیست، با این حال، نمی‌تواند آن را کنترل کند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اختلال فوبیای خاص کلیک کنید.
چرا باید به ترس از مار توجه داشت؟
ترس از مار در اکثر انسان‌ها وجود دارد. شایع بودن این مسئله باعث می‌شود تا افراد، کمتر به آن، به‌عنوان یک بیماری نگاه کنند. بااین‌حال این نوع ترس، مانند سایر فوبی‌ها، آسیب‌های بسیاری را برای فرد به دنبال خواهد داشت. یکی از شایع‌ترین آسیب‌های این مسئله، محدود شدن زندگی فرد است. فردی که ترس از مار دارد، احتمالاً یک قرار دوستانه در محیط‌های بکر را رد خواهد کرد. این افراد هراس دارند که در این مکان‌ها ماری به آن‌ها حمله کند. همچنین آن‌ها ممکن است دائماً به وارسی محیط اطرافشان بپردازند زیرا نگران وجود مار هستند.
آسیب دیگری که در این زمینه وجود دارد، تعمیم ترس از مار به سایر شرایط مشابه است. فرد به‌تدریج خود را از تمامی مسائلی که به‌طور مستقیم و یا ضمنی با مار ارتباط دارند، کنار می‌کشد. ایجاد چنین محدودیت‌هایی در زندگی، سبب بروز مشکلاتی برای فرد خواهد شد.
اختصاصی بودن ترس از مار
یکی از ویژگی‌های فوبیاها، این است که آن‌ها می‌توانند به‌شدت گزینشی عمل کنند. برای مثال ممکن است یک فرد از تمامی خزندگان بترسد. این در حالی است که فرد دیگری صرفاً از یک‌گونه خاص مار می‌ترسد. همچنین ممکن است فرد، صرفاً از یک حالت مشخص در مارها بترسد، مثلاً وقتی زبانش را بیرون می‌آورد.
اختصاصی شدن ترس از مار، باعث می‌شود تا افراد کمتر به آن به‌عنوان یک حالت فوبیا نگاه کنند. این در حالی است که اختصاصی شدن ترس‌ها، چیزی از واقعیت بیماری کم نمی‌کند.
برای آگاهی بیشتر در زمینه فوبیا و ترس کلیک کنید.
نشانه‌های ترس از مار
زمانی از یک فوبیا در فرد صحبت می‌کنیم که برای حداقل 6 ماه، نشانه‌های زیر وجود داشته باشد.
_ ترس شدید از مواجهه با موضوع ترس و یا هر چیزی که ازنظر فرد به شکلی به آن مربوط است.
_ فرد از حضور در چنین شرایطی اجتناب می‌کند.
_ در صورت قرار گرفتن فرد در این شرایط، سعی می‌کند تا از آن محیط فرار کند.
_ در صورتی که فرد مجبور باشد در این محیط باقی بماند، نشانه‌های ترس در وی قابل رؤیت خواهد بود.
نشانه‌های ترس در هر فرد نسبت به دیگران متفاوت هستند. با این حال برخی ویژگی‌ها در اکثر افراد قابل‌مشاهده است. این نشانه‌ها شامل موارد زیر هستند.
_ بالا رفتن ضربان قلب یا احساس تپش قلب
_ تند شدن ریتم تنفس
_ احساس گرفتگی در سینه و گلو
_ خشک شدن دهان
_ احساس لرزش در انگشتان
واکنش‌های ترس در کودکان، ممکن است به‌صورت بی‌قراری و گریه خود را نشان بدهد. کودکان به دلیل ناتوانی در شناسایی درست هیجان‌ها و یا ضعف در بیان احساساتشان، ممکن است ترس خود را به اشکال مختلفی نشان دهند. اگر به‌عنوان والدین یک کودک، احساس می‌کنید در مواجهه با مار، کودکتان بی‌قرار است، برای مشاوره در زمینه ترس از مار، از یک مشاور کودک کمک بگیرید.
چرا ترس از مار در فرد ایجاد می‌شود؟
ترس از مار دلایل مخالفی دارد که برخی از آن‌ها به شرح زیر هستند:
1. دیدگاه تکاملی
مارها می‌توانند تهدیدی برای زندگی فرد باشند. ترسیدن از یک تهدید، رفتاری معقول به‌حساب می‌آید. می‌توان چنین تصور کرد که خطرناک بودن مارها، باعث شده تا انسان‌های نخستین گوش‌به‌زنگ تر باشند. زندگی در کوه‌ها و دشت‌های پهناور، آن‌ها را در خطر مارگزیدگی قرار می‌داده است در نتیجه بااحتیاط بیشتری نسبت به مارها، برخورد می‌کردند. گوش‌به‌زنگی نسبت به مارها، در طول تاریخ و از طریق فرایند تکامل، ادامه پیداکرده است. به همین خاطر بشر امروزی، به‌صورت غریزی از این جانوران وحشت دارد.
2. تجربه ناگوار
بروز یک خاطره ناگوار در ارتباط با مارها، می‌تواند منجر به ایجاد ترس از مار در افراد بشود. تجربه مارگزیدگی یا بی‌اطلاعی از حضور مار، در مکانی که فرد حضور دارد، می‌تواند باعث ایجاد فوبیای مار بشود.
3. مشاهده یک رویداد ناگوار
تماشای یک واقعه ناگوار نظیر بلعیده شدن یک طعمه توسط مار، مشاهده گزیده شدن یک فرد توسط مار و خاطراتی ازاین‌دست احتمال ابتلا به فوبیای مار را افزایش می‌دهند.
4. کسب اطلاعات
یکی از دلایل ایجاد ترس از مار، آگاه شدن از خطرات آن‌هاست. مشاهده یک برنامه مستند و یا یک کتاب دراین‌باره، می‌تواند باعث بروز چنین ترسی در فرد بشود.
درمان ترس از مار
در تمامی روش‌هایی که برای درمان این ترس وجود دارد، تلاش می‌شود تا فرد در مواجهه با مار قرار بگیرد. روانشناسان معتقدند میزانی از استرس می‌بایست در فرد ایجاد شود. تداوم مواجهه با موضوع ترس و آسیب ندیدن فرد، باعث از بین رفتن ترس وی خواهد شد. انواع مواجهه در درمان فوبیای مار، شامل موارد زیر است.
برای آشنایی بیشتر در زمینه درمان فوبیا کلیک کنید.
1. حساسیت‌زدایی منظم
باور اصلی این دیدگاه این است که احساس ترس و آرامش نمی‌توانند به‌طور هم‌زمان، در یک فرد وجود داشته باشند. به همین خاطر ابتدا به فرد کمک می‌کنند تا تکنیک‌های آرام‌سازی را یاد بگیرد. سپس بیماران با کمک درمانگر، فهرستی سلسله مراتبی از هر آنچه باعث ترس بیمار می‌شود، تهیه می‌کنند. برای مثال ممکن است شنیدن نام مار، کمترین ترس را در فرد ایجاد کند. بیشترین میزان ترس نیز مربوط به لمس مار باشد. درمانگر، حالتی که کمترین ترس را در فرد ایجاد می‌کند، فراهم می‌کند. بیمار می‌بایست با استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی، خود را در حالت آرامش نگاه دارد. اگر بیمار موفق شد، آرامش خود را حفظ کند، مورد بعدی سلسله‌مراتب به وی ارائه می‌شود.
2. غرقه سازی
در این روش نیز، همانند حساسیت‌زدایی، فرد با موضوع ترسش مواجه خواهد شد. این در حالی است که در این روش، بیمار به‌طور ناگهانی با آنچه از آن می‌ترسد مواجه شده و امکان ترک شرایط نیز برای وی وجود نخواهد داشت.
3. استفاده از واقعیت مجازی
امروزه استفاده از واقعیت مجازی، امکان ایجاد مواجهه در درمان فوبی‌ها را تسهیل کرده است. این امکان به‌خصوص در فوبی‌هایی نظیر ترس از مار که تهیه آن ممکن است خطراتی به دنبال داشته باشد مفید خواهد بود
4. دارودرمانی
فوبیای مار، واکنش‌های اضطرابی را در فرد ایجاد می‌کند. به همین خاطر با استفاده از داروهای ضد اضطراب، می‌توانیم از شدت ترس‌های فوبیک بکاهیم. اما توجه به این نکته ضروری است که داروها، صرفاً تا زمانی که در بدن فرد وجود دارند، می‌توانند باعث کاهش علائم فوبیا شوند و تأثیری در درمان فوبی‌ها ندارند.
سؤالات متداول
_ترس از مار به چه علت در فرد ایجاد می‌شود؟
بروز یک تجربه ناگوار، مشاهده یک وضعیت ترسناک و یا مطالعه راجع به خطرات مارها، می‌تواند باعث به وجود آمدن این نوع ترس در فرد بشود.
_آیا می‌توان ترس از مار را درمان کرد؟
بله، با استفاده از روش‌های رواندرمانی نظیر غرقه سازی یا حساسیت‌زدایی تدریجی، می‌توان این ترس را از بین برد. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه میتوانید از خدمات مرکز مشاوره روانشناسی کانون مشاوران بهره‌مند شوید.
منبع: ترس از مار