دندان درآوردن نوزاد یکی از مراحل رشدی است که اغلب بین 4 تا 6 ماهگی اتفاق می‌افتد و با ذوق و شوق والدین و اطرافیان همراه است. علائم مختلفی مانند التهاب لثه‌ها، تغییر عادت غذایی و بی‌قراری نوزاد نشان دهنده دندان درآوردن است اما بسیاری تب و استهال را نیز از علائم رویش دندان می‌دانند که این موضوع باور غلط و اشتباهی است. گاهی مشاهده شده که کودکان دیرتر و یا زودتر از موعد مقرر شروع به دندان درآوردن می‌کنند که این اتفاق جای نگرانی ندارد اما با این حال مراجعه به پزشک می‌تواند کمک کننده باشد. دندان درآوردن در بعضی نوزادان به دلایل مختلفی با درد و رنج زیادی همراه است؛ در نتیجه آموزش راهکارهایی برای والدین در جهت کاهش درد و خارش هنگام دندان درآوردن ضروری است که در ادامه به بررسی بیشتر آن خواهیم پرداخت.
منبع: دندان درآوردن نوزاد
نخستین دندان‌ها
جوانه‌های دندانی نوزاد شما، در زمان بارداری و در حین رشد جنین ایجاد شده است. با این حال پس از تولد می‌بایست یک مدت مشخص بگذرد تا جوانه‌ها، تبدیل به دندان شیری فرزند شما بشوند. به طور میانگین بین چهار تا شش ماهگی نخستین دندان نوزاد، قابل مشاهده خواهد بود. اولین دندان‌ها در عموم کودکان، دندان‌های ردیف پایین هستند و در غالب کودکان نخستین دندان، دندان نیش پایینی است.
اگرچه درآمدن دندان‌های نوزاد، دردناک نیست اما خارش بسیاری را به همراه دارد. این خارش به ویژه در هنگام بیرون آمدن دندان‌های آسیاب بیشتر می‌شود. دندان‌های آسیاب برخلاف دندان‌های جلویی، تیز نیستند و به راحتی نمی‌توانند از لثه بیرون بیایند. علاوه بر تیز نبودن، آن‌ها سطح بزرگ‌تری دارند. به همین خاطر نوزادان در هنگام درآمدن دندان‌های آسیاب، ناراحتی بیشتری را تحمل کرده و بی قرارتر می‌شوند.
برای اطلاع بیشتر در زمینه دوران نوزادی کلیک کنید.
علائم دندان درآوردن نوزاد
از علائم دندان درآوردن نوزاد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. التهاب لثه
یکی از قطعی‌ترین نشانه‌های دندان درآوردن این است که لثه ملتهب و قرمز شده و در ناحیه‌ای که قرار است دندان دربیاید، گاهی وقت‌ها یک دانه آبدار و کوچک دیده می‌شود. علاوه بر تورم لثه‌ها، به دلیل احساس نامطلوبی که نوزاد در منطقه دندان‌های آسیاب تجربه می‌کند، مالیدن گوش و گونه از علائم شایعی هستند که دیده می‌شوند.
2. بی‌قراری از علائم دندان درآوردن نوزاد
تحمل این شرایط برای نوزاد سخت بوده و آن‌ها را کلافه می‌کند. به همین خاطر در ایام دندان درآوردن، نوزادان معمولا بی قرار شده و با کلافگی نسبت به مسائل مختلف برخورد می‌کنند. همچنین احساس خارش و التهاب، به ویژه شب‌ها افزایش پیدا می‌کند. به همین دلیل ممکن است نوزادان نتوانند خواب راحتی داشته باشند و الگوی خواب آن‌ها بهم بریزد.
3. وارد کردن اشیا خارجی به دهان
احساس خارش بیش از حدی که نوزاد تجربه می‌کند، در بسیاری از مواقع باعث می‌شود که انگشت یا هرچیزی که در اطرافشان وجود دارد را در دهانشان فرو کنند. همچنین بسیاری از مواقع دیده شده که آن‌ها لثه‌هایشان را روی هم می‌سایند.
4. بیرون ریختن بزاق
یکی دیگر از نشانه‌های دندان درآوردن نوزاد، بیرون ریختن آب دهان است. این حالت با توجه به اینکه نوزاد هرچیزی را در دهانش می‌کند، می‌تواند تشدید شود.
5. تغییر در الگوی تغذیه از علائم دندان درآوردن نوزاد
به هم ریختن الگوی تغذیه نوزاد و امتناع از خوردن غذاهای مختلف، به دلیل حس ناخوشایندی که درون دهانش احساس می‌کند نیز یکی از نشانه‌های این دوران است.
آیا دندان درآوردن نوزاد با علائمی نظیر تب ارتباط دارد؟
یک باور اشتباه در زمینه نشانه‌های دندان درآوردن در نوزاد، بروز تب و یا ایجاد اسهال در آن‌ها است. علم پزشکی تا امروز، ارتباطی بین این دو مشکل با دندان درآوردن نوزاد پیدا نکرده است اما می‌توان به یک همزمانی در این شرایط اشاره کرد.
روزهایی که کودک در حال دندان درآوردن است، به لحاظ زمانی مصادف با ایامی است که بدن کودک به تدریج درحال ایجاد عناصر ایمنی بوده و وابستگی به دریافت ایمنی از طریق شیر مادر رو به کاهش است. به همین دلیل ممکن است این تغییرات پیش آمده باعث تب کردن نوزاد شود.
گاهی ممکن است به دلیل خارش دهان، کودک شی آلوده‌ای را وارد دهانش کرده و به همین خاطر، عفونت و به دنبال آن تب ایجاد شده باشد. بروز اسهال در کودکان نیز می‌تواند به همین دلیل ایجاد گردد. با این حال توصیه می‌شود، در صورت مشاهده تب و یا اسهال در کودکتان، حتما با یک پزشک مشورت کنید.
راهکارهایی برای کاهش درد و خارش هنگام دندان درآوردن نوزاد
برای کاهش درد نوزاد میتوانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:
1. سرد نگه داشتن محیط دهان
یک پارچه خنک، همراه با چند تکه یخ بر روی لثه کودک قرار بدهید. میتوانید از حلقه‌های دندانی نیز استفاده کنید. در این صورت حلقه را داخل یخچال قرار دهید تا خنک باشد.
2. ماساژ لثه‌ها
لثه‌های کودک به ویژه در نقاطی که قرار است دندان دربیاید را با سرانگشتتان به آرامی، فشار دهید.
3. استفاده از غذاهای مناسب
غذاهای سردی نظیر پوره میوه‌ها و یا ماست، به کودکتان کمک می‌کند تا درد کمتری احساس کند.
4. استفاده از مسکن‌ها
برای استفاده از مسکن حتما با پزشک مشورت کنید. در صورت توصیه پزشک، مسکن‌ها به ویژه استامینوفن ساده، می‌تواند به کودک در تحمل این وضعیت کمک کند.
دندان درآوردن زود هنگام یا دیرهنگام نوزاد
کودکان ممکن است زودتر از زمان معمول دندان درآورند، حتی ممکن است یک کودک با دندان متولد شود. این شرایط کاملا طبیعی بوده و جایی برای نگرانی ندارد. با این حال می‌بایست به این دندان‌ها توجه کافی داشته باشید. این دندان‌ها همان دندان شیری هستند که تا هنگام درآمدن دندان‌های اصلی، می‌بایست از آن‌ها مراقبت کنید.
اگر از زمان معمول دندان درآوردن گذشته و فرزندتان دندانی درنیاورده و یا نشانه‌ها و درد دندان درآوردن وجود دارد اما نمی‌بینید که دندانی از لثه بیرون بیاید، برای بررسی علل از یک پزشک کمک بگیرید. همچنین مشاوره کودک نیز می‌تواند به شما در این زمینه کمک کننده باشد.
سوالات متداول
1. در چه سنی کودک دندان در می‌آورد؟
به طور میانگین بین 4 تا 6 ماهگی، کودکان دندان در می‌آورند اما این زمان ممکن است در کودک شما کمی متفاوت باشد.
2. برای کاهش درد دندان درآوردن نوزاد چه می‌توان کرد؟
ماساژ دادن لثه کودک، استفاده از حلقه دندانی خنک، تهیه غذاهای خنک و استفاده از مسکن‌ها می‌تواند کمک کننده باشد. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه میتوانید از خدمات مرکز مشاوره روانشناسی کانون مشاوران بهره‌مند شوید.
منبع: دندان درآوردن نوزاد