چرا افزایش توجه و تمرکز در کودکان ضروری است؟ آموزش مهارت‌های مختلف در کودکان از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از این مهارت‌ها، تمرکز و توجه است که باید به آن نگاه خاصی شود؛ چراکه یکی از شایع�ترین گلایه‌های والدین در سال‌های اخیر این است که فرزندشان نسبت به انجام تکالیف مدرسه بی‌توجه بوده و خیلی زود حواسش پرت می‌شود. به همین خاطر اکثریت والدین به دنبال راهکارهایی هستند تا توجه فرزندشان را افزایش دهند. از طرف دیگر کودکی دوران بسیار پراهمیتی در زندگی هر فرد است به طوری که از آن به‌عنوان کوله‌پشتی بزرگ‌سالی یاد می‌شود؛ به این معنا که هرچقدر در این دوران کودکان را به انواع مهارت‌های مختلف تجهیز کنید، در آینده و دوران بزرگ‌سالی بهتر می‌توانند از عهده مسائل بربیایند. به همین خاطر در این مقاله تلاش می‌کنیم تا راهکارهای تقویت توجه و تمرکز را معرفی نماییم.
منبع: افزایش تمرکز کودکان
توجه چیست؟
حواس ما در هرلحظه مشغول دریافت هزاران داده مختلف از سوی محیط است. برای چند لحظه با دقت به محیط اطرافتان توجه کنید؛ چه صداهایی به گوشتان می‌رسد؟ چند شی در میدان دیداری شما وجود دارد؟ دمای هوا در اطراف شما چطور است؟ اطلاعاتی که هم‌اکنون به آن‌ها توجه کردید و هزاران محرک دیگر، هرلحظه وارد هشیاری شما می‌شوند. اگر قرار بود ذهن ما به‌تمامی این مطالب توجه کند و تک‌تک آن‌ها را بررسی نماید، احتمالاً زمان بسیار زیادی صرف می‌شد.
به‌علاوه بسیاری از این اطلاعات برای شما بی‌اهمیت هستند. توجه، به‌عنوان یک مکانیزم مدیریت زمان در سیستم ذهنی ما، تلاش می‌کند تا در هرلحظه صرفاً به گروه مشخصی از اطلاعات اجازه ورود به هشیاری و بررسی بدهد. به عبارتی انتخاب بخشی از اطلاعات موجود در محیط و بررسی بیشتر آن‌ها در ذهن، فرایندی است که توجه نامیده می‌شود.
راهکارهای افزایش تمرکز و توجه کودکان
برای بالا بردن تمرکز کودکان راهکارهایی وجود دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از:
1. شرایط محیطی
یکی از شایع�ترین آسیب�ها برای توجه کودکان، عوامل مزاحم محیطی هستند. قرار گرفتن در محیطی که اشیا و اسباب‌بازی‌های مختلف و یا سروصدای محیط اطراف دائماً حواس کودک را به هم می‌ریزد، شرایط مناسبی برای این نیست که از کودک توقع تمرکز داشته باشیم. در واقع حذف عوامل مزاحم با افزایش توجه کودکان همراه است.
2. تشویق و انگیزه بخشی از راهکارهای افزایش تمرکز کودکان
همه ما این تجربه را داشته‌ایم که اگر نسبت به کاری بی‌علاقه باشیم و یا دلیل انجام آن را ندانیم، به‌سختی می‌توانیم برای انجام آن تمرکز کنیم. تلاش کنید تا همواره احساس رغبت نسبت به انجام یک فعالیت را در فرزندتان ایجاد کنید. ساده‌ترین راه برای ایجاد انگیزه و علاقه‌مند کردن کودکان به انجام یک کار، این است که برایشان پاداش در نظر بگیرید. توجه داشته باشید که پاداش همواره نباید کار و خرید یک وسیله باشد، این کار به‌تدریج تبدیل به یک باج‌گیری خواهد شد. سعی کنید با تشویق کلامی، احساس غرور و توانمندی را در فرزندتان ایجاد کنید. در مقابل دیگران از او تعریف کنید، اجازه بدهید یک مقدار بیشتر کارتون تماشا کند یا هر خلاقیت دیگری که فکر می‌کنید در فرزند شما احساس خوب ایجاد می‌کند.
برای آشنایی بیشتر در زمینه روانشناسی کودک کلیک کنید.
3. تدریجی بودن رشد توجه
همان‌طور که عضلات و ماهیچه‌های بدن، به‌تدریج قوی‌تر شده و آمادگی انجام فعالیت‌های سخت‌تر را پیدا می‌کنند، ذهن انسان نیز از ابتدا توانایی انجام فعالیت‌های دشوار را ندارد و باید دشواری مطالب را قدم‌به‌قدم افزایش دهیم. ابتدا یک خط پایه برای توانایی توجه کودکتان مشخص کنید، برای مثال فرض می‌کنیم که کودک شما صرفاً 10 دقیقه می‌تواند بر روی یک مسئله تمرکز داشته باشد، در مرحله اول سعی کنید، توانایی او را از 10 به 15 برسانید و در قدم بعدی از 15 به سمت 20 دقیقه حرکت کنید. با این کار به تدریج با افزایش توجه کودکان مواجه خواهیم شد. برای کسب اطلاع بیشتر از کودک کلیک کنید.
4. استراحت کافی از راهکارهای افزایش تمرکز کودکان
خستگی یکی از عواملی است که توانایی تمرکز و فعالیت در محیط را کاهش می‌دهد. از طرف دیگر، خواب کافی یکی از عوامل بسیار تأثیرگذار بر تمامی فعالیت‌های ذهنی هست. به همین خاطر برای بهبود توانایی توجه و تمرکز، تلاش کنید تا خواب کافی در برنامه روزانه کودکتان باشد.
5. بازی‌ها از راهکارهای افزایش تمرکز کودکان
بازی‌ها به دلیل خاصیت سرگرم‌کنندگی و جذابیتی که برای کودکان دارند، می‌توانند ابزار بسیار خوبی برای انواع آموزش باشند. به‌طورکلی در انتخاب بازی‌ها تلاش کنید تا هردو بعد توجه دیداری و شنوایی را تقویت کنید، زیرا کودک شما برای موفقیت در مدرسه و زندگی در جامعه به هردو بعد، به یک اندازه احتیاج دارد. برای تقویت توجه در کودکان میتوانید بازی‌های مختلفی طراحی کنید، ما به چند نمونه از این بازی‌ها اشاره می‌کنیم.
جورچین: تلاش برای کنار هم چیدن قطعات یک پازل و ساختن آنچه در الگو وجود دارد، توجه دیداری و درعین‌حال ادراک دیداری-فضایی را به‌خوبی تقویت می‌کند.
تقلید از الگو: انواع فعالیت‌هایی که در آن‌ها از کودک می‌خواهید یک الگو یا نظم خاص را رعایت کند، توجه کودک را تقویت می‌کند. این الگو می‌تواند شیئی باشد که شما از کودک خواسته‌اید تا مشابهش را نقاشی کند و یا صدایی باشد که از کودک خواسته‌اید بعد از شما دقیقا همان صدا را ایجاد کند، برای مثال با یک مداد و با یک ریتم مشخص، روی دسته صندلی بکوبید و بخواهید همان صدا را تکرار کند
پیدا کردن تفاوت‌ها: دو تصویر، شی و یا دو صدای مختلف را به کودک نشان دهید و از او بخواهید که تفاوت آن‌ها را برایتان بگوید.
حرکت به سمت هدف: یک موسیقی را با تلفن همراهتان پخش کنید و تلفن را در یک گوشه از اتاق قرار دهید، از کودک بخواهید که به سمت منبع صدا حرکت کند.
6. برقراری فواصل زمانی از راهکارهای افزایش تمرکز کودکان
درگیری طولانی مدت با یک فعالیت باعث می‌شود که توانایی تمرکز به‌تدریج افت کند، درنتیجه برای اینکه همواره توجه را در سطحی مطلوب نگه‌دارید در فواصل زمانی مناسب، فعالیت را ترک کنید و به استراحت بپردازید
کمال‌گرا نباشید
در بسیاری از مواقع آنچه می�بایست به‌جای توانایی‌های کودکان، موردبررسی قرار بگیرد، انتظارات والدین است. برخی از والدین به دلیل کمال‌گرایی و تلاشی که در جهت اثبات این امر دارند که والدینی نمونه هستند، تقاضاهایی از کودکشان دارند که با شرایط سنی و ذهنی کودکشان تناسبی ندارد. گاهی می‌بایست به‌عنوان والدین با خودمان به این فکر کنیم که آیا انتظارات ما از کودکانمان با ظرفیت‌های ذهنی آن‌ها تناسبی دارد یا خیر. با این حال و در صورتی که موارد ذکر شده نتوانستند تاثیرگذار باشند، میتوانید از مشاوره کودک نیز بهره ببرید.
برای اطلاعات بیشتر در زمینه مشاوره کودک کلیک کنید.
سؤالات متداول
1. آیا ممکن است یک نفر توجه دیداری خوبی داشته باشد ولی در توجه شنوایی ضعیف باشد؟
بله، توجه دارای هر دو بعد دیداری و شنوایی است و ممکن است یکی از آن‌ها یا هردو نیاز به تقویت داشته باشد.
2. چگونه می‌توانم فرزندم را به انجام یک فعالیت علاقه‌مند کنم؟
فعالیت‌هایی که با تشویق و پاداش همراه باشند، معمولاً برای کودکان خوشایند هستند، سعی کنید زمانی که فرزندتان فعالیت موردنظر را انجام داد، تشویقش کنید.
3. چرا در زمانی که برای انجام تکالیف انتخاب کرده‌ایم، فرزندم روی تکالیفش تمرکز نمی‌کند؟
در زمانی که برای انجام تکالیف مشخص کرده‌اید، بازبینی کنید. اگر کودکتان در این ساعت خسته است و یا موضوعی وجود دارد که تمرکزش را از بین می‌برد، مثل شلوغی خانه و یا زمان پخش کارتون، سعی کنید زمان را تغییر دهید و ساعت مناسب‌تری انتخاب کنید. اما اگر این شرایط مناسب بود، احتمالاً زمانی که انتخاب کرده‌اید طولانی‌تر از توانایی حفظ توجه در کودکتان است. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه میتوانید از خدمات مرکز مشاوره روانشناسی کانون مشاوران بهره‌مند شوید.
منبع: افزایش تمرکز کودکان