علل گرایش به سیگار در بین افراد مختلف جامعه چیست؟ امروزه با توجه به افزایش تمایل جوانان به مصرف سیگار و نگرانی خانواده‌ها در این مورد، تحقیقات بسیار گسترده‌ای در زمینه سیگار کشیدن انجام شده است. نتایج این مطالعات نشان می‌دهد که سیگار کشیدن رفتاری است که از تعامل عوامل گوناگون روانی، اجتماعی و زیستی پدید می‌آید و یک عامل به تنهایی فرد را به سمت سیگار کشیدن سوق نمی‌دهد. برای مثال فاکتورهای ژنتیکی، داشتن دوستان سیگاری و دچار بودن به مشکلات روحی نظیر افسردگی همه در گرایش به سیگار مؤثرند و در ناتوانی ترک نیز نقش مهمی دارند. آنچه که اهمیت دارد شناخت این عوامل و راهکارهایی برای کاهش تاثیرات آن است که در ادامه به طور جامع‌تری به آن خواهیم پرداخت.
منبع: علل گرایش به سیگار
علل گرایش به سیگار
سیگار کشیدن یکی از رفتارهای خود آسیب‌رسان است که متأسفانه به میزان زیادی در جامعه دیده می‌شود. این مسئله برای بسیاری از افراد جای سؤال است که چرا عده‌ای با وجود تمام پیامدهای منفی که از کشیدن سیگار عایدشان می‌شود بازهم به مصرف آن روی می‌آورند و به این رفتار ادامه می‌دهند. در جواب به این سؤال باید گفت که علل و عوامل گوناگون در سطوح مختلف روانی، زیستی و اجتماعی می‌توانند در این موضوع دخیل باشند. در واقع یک عامل به تنهایی فرد را به سمت سیگار کشیدن سوق نمی‌دهد بلکه در اکثر موارد ترکیبی از علل و عوامل مختلف در این مسئله نقش دارند.
برای مثال محیط اجتماعی نظیر تشویق دوستان به خصوص در نوجوانان تأثیر بسزایی می‌گذارد اما همه افرادی که در کنار دوستان مصرف کننده سیگار قرار می‌گیرند و به این کار تشویق می‌شوند سیگاری نمی‌شوند. این مسئله به ما نشان می‌دهد که عوامل دیگری نیز در این میان نقش دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به مواردی نظیر کمبود اعتماد به نفس، عدم برخورداری از مهارت “نه” گفتن و توانایی رد کردن درخواست دیگران به صورت جرات مندانه اشاره کرد.
برای اطلاع بیشتر در زمینه افزایش اعتماد به نفس کلیک کنید.
علل روانی گرایش به سیگار
روانشناسان مطالعات گسترده‌ای در زمینه اعتیاد به انواع مواد، الکل و سیگار انجام داده‌اند که نتایج این مطالعات باعث شکل‌گیری دیدگاه‌های مختلفی در مورد آسیب‌شناسی اعتیاد به طور کل شده است. ما در ادامه به چند عامل مهم که در اکثر مدل‌های روانشناسی به عنوان عامل مؤثر در گرایش به اعتیاد شناخته می‌شود اشاره کرده‌ایم.
1. نوجویی
نوجویی یا همان تنوع طلبی در اصطلاح عامیانه یکی از عوامل بسیار مهمی است که در گرایش به سیگار از اهمیت بسزایی برخوردار است. افرادی که از صفت نوجویی برخوردارند دائماً به دنبال کسب تجربیات جدید هستند و می‌خواهند هر ناشناخته‌ای را در زندگی خود کشف کنند. این روحیه با افزایش دادن ریسک‌پذیری در آن‌ها احتمال درگیر شدن در رفتارهای پرخطر را افزایش می‌دهد که سیگار کشیدن نیز یکی از آن‌هاست.
2. حساسیت به دریافت پاداش بیرونی
حساسیت به پاداش یکی از عوامل روانی است که البته ریشه‌های زیستی و عصبی دارد. برخی افراد به طور کلی نسبت به دریافت پاداش‌های بیرونی نسبت به دیگران حساسیت بیشتری دارند. همین امر باعث می‌شود که دائماً به پیامدهای مثبت ناشی از مصرف سیگار که توسط دیگران ذکر می‌شود توجه کنند و به سیگار کشیدن روی بیاورند. از جمله پیامدهای مثبتی که این افراد در پی مصرف سیگار به دنبال آن هستند می‌توان به احساس آرامش روانی بیشتر و کاهش تنش‌های روزمره اشاره کرد.
3. دچار بودن به اختلالات روانی از علل گرایش به سیگار
در بسیاری از مواقع سیگار کشیدن راه حلی است که افراد ناخودآگاه برای حل کردن مشکلات درون روانی خود از آن استفاده می‌کنند. در همین راستا پژوهش‌ها نشان می‌دهند که شیوع اختلالات روانی نظیر اضطراب فراگیر و افسردگی در افرادی که سیگار می‌کشند بیشتر است. این نتیجه نشان می‌دهد که بسیاری از افراد برای آرام کردن دردهای روانی خود به سمت راه‌حل‌های ناسازگار مختلفی روی می‌آورند که مصرف سیگار و الکل یکی از رایج‌ترین آن‌هاست.
برای آگاهی بیشتر در زمینه علائم افسردگی کلیک کنید.
4. عدم برخورداری از مهارت حل مسئله
مهارت حل مسئله یکی از توانمندی‌های روانشناختی است که به افراد کمک می‌کند هنگام مواجه شدن با مشکلات مختلف در زندگی خود بتوانند گزینه‌های مختلف برای حل و فصل آن را در نظر بگیرند و با وجود همه تنش‌هایی که در زندگی تجربه می‌کنند در نهایت به سمت حل کردن موضوع حرکت کنند. افرادی که از این مهارت به میزان کافی برخوردار نیستند در احساسات منفی ناشی از مشکلات زندگی غرق می‌شوند و به همین خاطر به جای حل مشکل به رفع احساسات منفی در خود متمرکز می‌شوند. از آنجایی که این افراد معمولاً در کنترل هیجان نیز با مشکل روبه‌رو هستند، راه‌حل‌های هیجان محور ناسالمی را برمی‌گزینند که سیگار کشیدن می‌تواند یکی از آن‌ها باشد.
5. ناتوانی در نه گفتن از علل گرایش به سیگار
نه گفتن که زیرمجموعه‌ای از مهارت جرات مندی محسوب می‌شود، یکی از عوامل بسیار مهم و تأثیرگذار در گرایش افراد به مصرف سیگار محسوب می‌شود. افرادی که از این مهارت به میزان کافی برخوردار نیستند هنگام قرار گرفتن در محیط‌های پرخطر نمی‌توانند در برابر دیگران مقاومت کنند و ناخواسته تحت تأثیر آن‌ها مصرف سیگار را آغاز می‌کنند که همین امر می‌تواند زمینه‌ای برای شروع ادامه مصرف سیگار در کل زندگی باشد. برای کسب اطلاع بیشتر در زمینه اعتیاد کلیک کنید.
علل اجتماعی گرایش به سیگار
عوامل درون روانی تنها عواملی نیستند که در گرایش به سیگار نقش دارند بلکه این عوامل اغلب با قرار گرفتن در کنار علل اجتماعی خود را نشان می‌دهند. مهم‌ترین علل اجتماعی که در این زمینه همواره مورد تأکید قرار می‌گیرند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
1. فشار گروه دوستان و همسالان
فشار گروه دوستان و همسالان یکی از مهم‌ترین عوامل اجتماعی شناخته شده در زمینه گرایش به سیگار است. این موضوع به خصوص در نوجوانان تأثیر بسیار بیشتری می‌گذارد چراکه نوجوانان در مسیر هویت‌یابی به دریافت تأیید از همسالان خود نیاز دارند. به همین خاطر ممکن است برای پذیرفته شدن در گروه دلخواه خود به رفتارهای مورد قبول در آن گروه نظیر سیگار کشیدن روی بیاورند تا از این طریق از طرد اجتماعی پیش گیری کنند.
2. دسترسی‌پذیری بالا
یکی از نظریات مهمی که در زمینه اعتیاد وجود دارد بیانگر این است که هرچقدر دسترسی‌پذیری مواد بیشتر باشد احتمال درگیری با آن نیز افزایش می‌یابد. این مسئله در مورد سیگار نیز صدق می‌کند. به همین خاطر زندگی کردن در محله‌هایی که اکثر افراد از سیگار استفاده می‌کنند یا حضور در خانه‌ای که دسترسی به سیگار در آن به راحتی ممکن است احتمال گرایش به مصرف آن را در افراد افزایش می‌دهد.
3. تبلیغات رسانه‌ها از علل گرایش به سیگار
متأسفانه رسانه‌های مختلف به خصوص سینما به طور پنهان تبلیغات زیادی در مورد سیگار می‌کنند. سیگار کشیدن اکثر شخصیت‌های محبوب می‌تواند منجر به نوعی الگوبرداری در بسیاری از افراد به خصوص نوجوانان شده و آن‌ها را در برابر استفاده از سیگار آسیب‌پذیر سازد.
عوامل زیستی گرایش به سیگار
پژوهشگران با بررسی رفتار سیگار کشیدن در خانواده‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که داشتن خانواده سیگاری در گرایش به اعتیاد تأثیر بسزایی دارد. جدا از نقش الگوبرداری از والدین و یادگیری مشاهده‌ای تحقیقات نشان می‌دهند که عوامل ژنتیکی نیز می‌توانند در این موضوع سهم داشته باشند.
برای شناخت بیشتر در زمینه مشاوره ترک اعتیاد کلیک کنید.
سؤالات متداول
– چگونه می‌توان از سیگاری شدن فرزند جلوگیری کرد؟
از جمله کارهای بسیار مهم در این زمینه شناخت علل و عوامل مؤثر در گرایش به این موضوع و تلاش برای ایجاد تغییر در آن‌هاست. اگر فکرمی‌کنید برخی عوامل روانی، اجتماعی و زیستی که در طول متن اشاره شد در فرزندتان وجود دارد و او در برابر مصرف سیگار آسیب‌پذیر است به جای محدود کردن یا کنترل او تلاش کنید تا به یک روانشناس مراجعه کنید و در این باره از او مشاوره دریافت نمایید. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه میتوانید از خدمات مرکز مشاوره روانشناسی کانون مشاوران بهره‌مند شوید.
منبع: علل گرایش به سیگار