زندگی فرصتی است که یک‌بار در اختیار هرکس قرار می‌گیرد به همین خاطر بسیاری از مردن می‌ترسند و ترس از مرگ را در سرتاسر عمر خود تجربه می‌کنند. اگرچه ترس از مرگ باعث میشود که انسان‌ها بیشتر به فکر مراقبت از جسم و روان خود باشند اما این ترس در برخی افراد چنان شدتی پیدا می‌کند که قدرت توجه و تمرکز بر سایر مسائل را به طور کلی از آن‌ها می‌گیرد و باعث آسیب در عملکردهای اجتماعی، شغلی و تحصیلی فرد میشود. این افراد نمی‌توانند از فرصتی که برای زندگی کردن دارند به بهترین شکل استفاده کنند و به مرور در معرض اختلالات وسواسی، اضطراب بیماری و حتی تفکر هذیانی قرار می‌گیرند. در نتیجه درمان و توجه به این نوع فوبیا از اهمیت بالایی برخوردار است که در ادامه به بررسی ابعاد مختلف آن خواهیم پرداخت.
منبع: ترس از مرگ
ترس از مرگ
ترس از مرگ (Thanatophobia)، یک هراس نسبتا پیچیده است و نوعی فوبیای خاص محسوب میشود که اگر از حد معمول خود خارج گردد باعث مشکلات زیادی میشود. جایی که ترس از آسیب دیدن و مرگ باعث حفاظت فرد از خطرات باشد، این موضوع غیرطبیعی نیست. برای مثال اگر شما، اتومبیلتان را پیش از شروع یک سفر کاملاً بررسی می‌کنید و در طول مسیر نیز قوانین راهنمایی و رانندگی را رعایت می‌کنید تا مشکلی برای شما یا سایر سرنشینان پیش نیاید، شما قطعاً مبتلابه فوبیای مرگ نیستید.
اگر ترس از مرگ برای فرد آن‌قدر شدید باشد که بتواند بر زندگی روزمره وی تأثیر منفی بگذارد، آن وقت باید گفت فرد مبتلا به فوبیای مرگ است. تأثیر منفی به این معناست که فرد زمان زیادی از روز را به‌جای فعالیت مفید، درگیر اشتغال ذهنی به این مسئله باشد. ممکن است فرد رفتارهایی را به دلیل این ترس انجام دهد، برای مثال وارسی مداوم سلامت خود و یا امنیت محیط، و به دلیل انجام این کارها، زمانی برای باقی فعالیت‌های روزانه باقی نماند. علاوه بر این وجود رنج و اضطراب در فرد به دلیل این ترس، یکی از دلایل قابل توجه برای تشخیص گذاری است.
برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اختلال فوبیای خاص کلیک کنید.
نقش دین و باورهای مذهبی در ترس از مرگ
مرگ و شرایط بعد از آن، یکی از مهم‌ترین مسائلی است که در تمامی مکاتب فکری، مورد بررسی قرار گرفته است. تفاوتی نمی‌کند که شما به چه دیدگاهی اعتقاد داشته باشید. به‌هرحال، مرگ یکی از مسائلی است که با تفکرات شما گره‌خورده است. اعتقادات مذهبی کاملاً شخصی است و حتی ممکن است یک درمانگر با همان دین و مذهب، باورهای مراجع را کاملاً درک نکند. به همین خاطر توصیه میشود تا جایی که ممکن است از درمانگرانی کمک بگیرید که با اعتقادات شما، آشنایی دارند. در غیر این صورت برای ایجاد یک‌زبان مشترک، دچار مشکل خواهید شد.
اگر ترس از مرگ به خاطر دلایل مذهبی باشد، غالباً کمک گرفتن از یک رهبر مذهبی می‌تواند مفید باشد. بااین‌حال باید توجه کرد که هرگز نباید از این روش جایگزین و کمکی به‌عنوان مشاوره حرفه‌ای در زمینه بهداشت روان استفاده شود.
انواع ترس از مرگ
ترس از مرگ انواع متعددی دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از:
1. ترس از ناشناخته‌ها
ترس از مرگ ممکن است ریشه در ترس از ناشناخته‌ها داشته باشد. یکی از ویژگی‌های اساسی انسان این است که تمایل به شناخت دنیای اطراف خود دارد. آنچه پس از مرگ اتفاق می‌افتد، ممکن است برای بسیاری افراد به‌صورت واضح مشخص نباشد که این موضوع می‌تواند منجر به ایجاد ترس در برخی از افراد شود. بااین‌حال، برخی مطالعات نشان داده‌اند که افزایش هوش هیجانی می‌تواند به افراد برای مقابله با ترس از ناشناخته‌ها کمک کند و منجر به کاهش ترس از مرگ شود.
2. ترس از دست دادن کنترل
یکی دیگر از ویژگی‌های اساسی انسان این است که در تلاش است تا همه امور را تحت کنترل خود درآورد. بااین‌حال، عمل مرگ کاملاً خارج از کنترل هرکسی است. افرادی که بخاطر از دست دادن کنترل می‌ترسند ممکن است برای مقابله با مرگ سعی کنند مرگ را از طریق بررسی‌های دقیق سلامتی و یا سایر رفتارهای این‌چنینی کنترل کنند.
نکته‌ای که باید به آن توجه شود این است که انجام این رفتارهای ایمنی‌بخش می‌تواند تقویت‌کننده ترس از مرگ باشد زیرا فرد دائماً موشکافانه به جزئیات توجه داشته و هر نشانه‌ای به نظرش ترسناک خواهد آمد. برای مثال تصور کنید فردی دچار یک سرماخوردگی شده است. اگر این فرد ترس از مرگ نداشته باشد، توجه چندانی هم، به این بیماری نخواهد داشت. در صورتی که فرد دچار ترس از مرگ باشد، ممکن است برای هریک از علائم هزاران تفسیر جدی و بسیار خطرناک پیدا کند. از طرفی فرد احساس می‌کند که با کنترل‌هایش موفق شده مرگ را از خود دور کند و به همین خاطر، بیش‌ازپیش به این رفتارها ادامه خواهد داد.
باگذشت زمان، به‌راحتی می‌توان دریافت که افراد مبتلابه این نوع از ترس ممکن است در معرض اختلالات وسواسی، اضطراب بیماری و حتی تفکر هذیانی قرار بگیرند.
3. ترس از درد، بیماری یا از بین رفتن شان و مقام
برخی از افراد به‌طورکلی از مرگ نمی‌ترسند اما در عوض از شرایطی که در اثر مردن اتفاق می‌افتد هراس دارند. این افراد ممکن است از درد فلج‌کننده، بیمای‌های ناتوان‌کننده و یا حتی از دست دادن عزت و مقام خود وحشت داشته باشند. بسیاری از این افراد دارای اختلالاتی مانند جسمانی سازی و فوبیای بیماری می‌باشند.
4. نگرانی درباره خانواده و نزدیکان
بسیاری از افراد به این دلیل دچار ترس از مرگ می‌شوند که نگران اتفاق‌هایی هستند که با نبود آن‌ها برای خانواده و نزدیکانشان پیش خواهد آمد.
برای آگاهی بیشتر در زمینه فوبیا و ترس کلیک کنید.
ترس از مرگ در کودکان
ترس کودک از مرگ می‌تواند برای والدین بسیار نگران‌کننده باشد، اما درواقع این ترس یک بخش سالم و طبیعی در جریان رشد کودک است. کودکان معمولاً فاقد ساز و کارهای دفاعی، عقاید مذهبی و درک کامل زمان و درک مرگ هستند. این عوامل می‌تواند کودکان را به سمت مفهومی مبهم و گاه وحشتناک در ارتباط با مرگ سوق دهد. اینکه آیا ترس از مرگ در یک کودک به‌صورت بیمارگون در نظر گرفته شود، به‌شدت و مدت حضور این ترس ارتباط دارد. همچنین فوبیا معمولاً در کودکان تا زمانی که بیش از شش ماه وجود نداشته باشد تشخیص داده نمی‌شود.
ترس‌های مرتبط با مرگ
برای افرادی که از ترس از مرگ رنج می‌برند غیرمعمول نیست که نسبت به مسائل مرتبط با مرگ هم ترس‌هایی را تجربه کنند. به‌عنوان‌مثال بسیاری از افراد مبتلا، از سنگ‌قبرها، خانه‌های تشییع‌جنازه و سایر نمادهای مرتبط با مرگ هراس دارند زیرا این موارد می‌تواند یادآور هراس اصلی آن‌ها یعنی فوبیای مرگ باشد. همچنین ترس از ارواح یا موجودات دیگر نیز در بسیاری از افرادی که ترس از مرگ مبتنی بر مذهب دارند رایج است.
تشخیص ترس از مرگ
هیچ آزمایشی در آزمایشگاه برای تشخیص ترس از مرگ وجود ندارد. ازآنجا که علل و عوارض احتمالی بسیار زیادی وجود دارد، مهم است که فوبیای مرگ فقط توسط یک متخصص بهداشت روان آموزش‌دیده تشخیص داده شود. یک متخصص بهداشت روانی از طریق مصاحبه بالینی می‌تواند متوجه شود که مشکل اصلی فرد چیست و علائم اختلالات مرتبط را تشخیص دهد و دوره درمانی مناسب را برای فرد در نظر بگیرد.
روش‌های درمانی
اینکه چه زمانی باید به فکر درمان فوبیای مرگ باشید یک تصمیم بسیار شخصی است. برخلاف بسیاری از فوبیاهای خاص، ترس از مرگ می‌تواند دائماً در ذهن فرد فعال شود و این موضوع می‌تواند اضطراب و استرس زیادی را برای فرد مبتلا ایجاد کند. دوره درمان تا حد زیادی به اهداف شخصی مراجع برای درمان و رفع مشکل بستگی دارد.
در نتیجه درمانگر و مراجع قبل از تهیه و شروع برنامه درمانی باید انتظارات مراجع را با کمک یکدیگر تعیین کنند که هدفش از دریافت کمک حرفه‌ای چیست. بسته به شرایط فرد، انواع درمان‌های روان‌شناختی می‌توانند مفید واقع شوند. همچنین مشاوره مذهبی و دارودرمانی می‌توانند به‌عنوان درمان‌های جایگزین مورداستفاده قرار بگیرند. اگرچه درمان ترس از مرگ، عمدتاً به‌صورت فردی و بر اساس توافق بین مشاور و شما صورت می‌گیرد، بااین‌حال برخی تکنیک‌ها می‌توانند برای عموم افراد سودمند باشند.
1. جلوگیری از اجتناب
به‌طورکلی، انسان‌ها گرایش دارند که از هرچه می‌ترسند، دور بمانند. اگر شما از ارتفاع می‌ترسید، به‌احتمال کمتری بر بلندی کوه می‌ایستید. همچنین اگر شما از مرگ می‌ترسید، احتمالاً از رفتن به قبرستان‌ها و یا شرکت در مراسم خاک‌سپاری نیز خودداری می‌کنید. روانشناسان معتقدند، مادامی‌که از این مسائل خودداری کنید، ترس شما از بین نخواهد رفت. این دیدگاه درست مثل یاد گرفتن شنا، برای افرادی است که از وارد شدن به استخر آب می‌ترسند. هنگامی‌که وارد شرایط می‌شوید، می‌فهمید خیلی هم ترسناک نبوده.
یک نکته مهم در این زمینه این است که برخی افراد در مراسم‌ها شرکت می‌کنند، اما سعی می‌کنند تا حواس خود را از وضع موجود پرت کنند و توجهی به شرایط موجود در مراسم نداشته باشند. حتی ممکن است فرد، به‌سرعت و پیش از پایان مراسم، از محل خارج شود. آنچه در این تکنیک مهم است، حضور شما برای یک مدت نسبتا طولانی مدت و توجه به محیط است.
2. به تعویق انداختن وارسی‌ها
همان‌طور که گفته شد، افرادی که دچار فوبیای مرگ هستند، دائماً به وارسی شرایط و سلامت خود می‌پردازند. یک راهبرد مهم در این زمینه این است که سعی کنید مرتبط رفتارهای وارسی را به آینده موکول کنید. برای مثال اگر شما تصمیم گرفته‌اید یک نوبت پزشک برای خودتان بگیرید، پیش از اقدام برای دریافت نوبت، به تماشای یک برنامه تلویزیونی بنشینید و با خودتان قرار بگذارید که بعد از پایان برنامه، تماس خواهید گرفت. با پایان یافتن برنامه، یک کار دیگر برای خودتان در نظر بگیرید و سعی کنید این رفتار را تا جایی که برایتان امکان دارد ادامه دهید.
در ارتباط با این فن دو نکته را در نظر داشته باشید. نخست اینکه هدف اصلی این نیست که شما رفتار وارسی را انجام ندهید، بلکه هدف این است که شما رفتار را به تعویق بیاندازید. این راهکار به‌مرورزمان به شما کمک می‌کند تا از پاسخگویی‌های فوری به اضطرابتان خودداری کنید و یاد بگیرید مدت بیشتری آن را تحمل‌کنید. نکته دوم این است که به دلیل اضطراب بالایی که تجربه می‌کنید، شاید در ابتدا نتوانید، مدت طولانی رفتار را به تعویق بیاندازید. برای مثال تنها 5 دقیقه سعی کنید این رفتار را ادامه دهید. به‌تدریج توانایی شما بیشتر خواهد شد.
3. حضور ذهن در لحظه‌ها
دیدگاه حضور ذهن در روانشناسی، معتقد است که برای داشتن سلامت روان، می‌بایست بدون توجه به گذشته و آینده، صرفاً در لحظه حال، حضور داشته باشید. برای آشنایی با تکنیک‌های ذهن آگاهی میتوانید از یک مشاور کمک بگیرید. کتاب‌های خودآموز بسیاری نیز در این زمینه وجود دارد.
برای آشنایی بیشتر در زمینه درمان فوبیا کلیک کنید.
سؤالات متداول
1. چه زمانی ترس از مرگ بیماری قلمداد میشود؟
هنگامی‌که فرد اضطراب و نگرانی شدیدی را تجربه می‌کند و از آن ناراحت است و یا زمانی که به دلیل اشتغال به افکار اضطرابی، نمی‌تواند فعالیت مفیدی در زندگی داشته باشد.
2. آیا ترس از مرگ در کودکان طبیعی است؟
بله، کودکان در جریان رشد، فوبیای مرگ را تجربه خواهند کرد. اگر شدت این ترس‌ها بیش از حد است و یا برای مدت طولانی (حداقل 6 ماه) ادامه پیدا کرد، از یک مشاور کمک بگیرید. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه میتوانید از خدمات مرکز مشاوره روانشناسی کانون مشاوران بهره‌مند شوید.
منبع: ترس از مرگ
باسلام.نگران نباشید.. اگر به سمت دین بیان و کارهای خوب کنند و قران رو درست بخواند و عمل کنند،این مسائل به راحتی حل میشود ..بجایی مطرح کردن این همه مسئله پیچ در پیچ توهمی و نامعلوم...