بیوفیدبک نوعی پسخوراند زیستی است که برای کنترل بیشتر اعمال غیرارادی بدن به افراد کمک می‌کند. در واقع با استفاده از این تکنیک می‌توان به کاهش اضطراب و استرس، دردهای فیزیکی و ماهیچه‌ای و همچنین کاهش و کنترل فشارخون بالا پرداخت. این روش انواع مختلفی دارد که بنابر مشکل فرد مورد استفاده قرار می‌گیرد. دستگاه‌های بیوفیدبک ایمن هستند اما ممکن است بر روی برخی از افراد با شرایط خاص پاسخ مثبتی ندهد. به همین خاطر قبل استفاده از این روش بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. در ادامه این مقاله به انواع، فواید و کاربردهای بیوفیدبک اشاره کرده‌ایم پس تا انتها مقاله با ما همراه باشید.
منبع: بیوفیدبک
بیوفیدبک چیست؟
بیوفیدبک نوعی پسخوراند زیستی است که در درمان بیماری‌های فیزیولوژی به کار می‌رود. بیوفیدبک آرامش را ترویج می‌دهد و می‌تواند به تسکین تعدادی از بیماری‌هایی که مربوط به استرس هستند کمک کند و با ایجاد تغییرات مطلوب عملکرد بدن را در برخی از زمینه‌ها بهبود بخشد.
هدف اصلی این روش این است که به افراد برای کنترل بیشتر اعمال غیرارادی بدنشان کمک کند. به طور مثال فرد بتواند ضربان قلب خود را کاهش دهد چراکه هنگامی که دچار استرس می‌شوید ضربان قلب شما و فشار عصبی بیشتر می‌شود و اگر در مدت طولانی در معرض این مشکل قرار بگیرید دچار بیماری خواهید شد.
برای شناخت بیشتر در زمینه کاهش استرس کلیک کنید.
انواع بیوفیدبک
بیوفیدبک انواع مختلفی دارد که بسته به بهبود عملکرد هریک از نقاط بدن با تشخیص درمانگر زیستی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
1. نوروفیدبک
نوروفیدبک یک فرم ازبیوفیدبک است که در این روش سنسورهای پوست برای تغییر و اصلاح امواج مغزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. روش کار نوروفیدبک با استفاده از الکترودهایی که بر روی سطح قرار می‌گیرند می‌باشد که فعالیت الکتریکی مغز (EEG) را ثبت می‌کنند. EEG فعالیت امواج مغزی که وابسته به حالت‌های روانی هستند مانند عملکردهای ریلکسیشن، هشیاری، آرامش و خواب آلودگی را ثبت می‌کند.
2. بیوفیدبک تنفسی
در طول مسیر تنفسی الکترودها در اطراف شکم و سینه شما قرار داده می‌شود تا میزان تنفس شما را زیر نظر داشته باشند. این بیوفیدبک به شما یاد می‌دهد که چگونه با استفاده از عضلات شکم، تنفس به صورت ریتمیک و عمیق‌تر صورت بگیرد. با یادگیری این آموزش می‌توان علائم بسیاری از اختلالات فیزیولوژیکی و روانی مانند آسم، بیماری انسدادی مزمن ریه و فشار خون بالا بهبود بخشیده شود.
3. بیوفیدبک برای ضربان قلب HRV
این نوع سنسورها برای تشخیص تغییرات حجم خون در بدن بر روی سینه، لاله گوش و یا مچ دست و قسمت بالایی کمر قرار می‌گیرد که فاصله زمانی بین دو ضربان قلب متوالی را اندازه گیری می‌کند. از این بیوفیدبک برای بهبود مشکلاتی همچون فشار خون بالا، اختلال استرس پس از سانحه، دردهای عضلانی مزمن، بی خوابی و فیبرومالژیا به کار می‌رود.
4. الکترومایوگرافی یا نوارعضله
این نوع فیدبک با قرار دادن سنسورها بر روی ماهیچه‌های اسکلتی برای نظارت بر فعالیت‌های الکتریکی ناشی از انقباض ماهیچه‌ها صورت می‌گیرد. در این نوع فیدبک الکترودها بر روی سطح پوست در مکانی که عضلات مورد نظر قرار دارند گذاشته می‌شود. با انجام این کار فرد به تدریج می‌آموزد که چگونه انقباض عضلات خود را کنترل و در سطح نرمال نگه دارد.
5. فعالیت غده‌ها
سنسورها به انگشتان، مچ دست و یا پاها متصل می‌شود و فعالیت غدد تعریق و مقدار عرق روی پوست شما را اندازه گیری می‌کنند و به شما در رابطه با میزان شدت اضطراب هشدار می‌دهند.
6. بیوفیدبک دمای پوست
درجه حرارت شما اغلب در زمانی که تحت استرس هستید افت می‌کند. از این رو سنسورهای متصل شده به انگشتان دست و یا پاها جریان خون وارد شده به پوست را اندازه گیری می‌کنند. این نوع بیوفیدبک برای کنترل اثرات استرس و اضطراب، درمان بیماری رینود و میگرن استفاده می‌شود.
برای آشنایی بیشتر در زمینه میگرن کلیک کنید.
7. بیوفیدبک فشار خون
در بیوفیدبک فشار خون گزارش اطلاعات مربوط به فشار خون فرد تهیه می‌شود تا فرد بتواند با آمورش‌هایی که می‌بیند میزان فشار خون خود را کاهش دهد و یا کنترل کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه دارو و درمان کلیک کنید.
کاربردهای بیوفیدبک
بیوفیدبک یک نوع تکنیک است که با استفاده از آن می‌توان برخی از کارکردهای بدن مانند ضربان قلب، فشار خون، دمای بدن، تنفس و … را کنترل کرد. در طول جلسات بیوفیدبک به سنسورهای الکتریکی متصل هستید که به شما کمک می‌کند اطلاعاتی در مورد بدن خود دریافت کنید. این بازخورد به شما کمک می‌کند تغییراتی مثل آرام سازی ماهیچه‌ها برای کاهش درد در بدن خود ایجاد کنید. در واقع بیوفیدبک به شما توانایی تمرین روش‌های جدید برای کنترل بدن و بهبود وضعیت سلامت وعملکرد فیزیکی را می‌دهد. همچنین از کاربردهای اساسی بیوفیدبک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
_ نیاز به دارو را کاهش یا حذف می‌کند.
_ تاثیرگذاری داروها را افزایش می‌دهد.
_ به زنان بارداری که باید دارو مصرف کنند کمک می‌کند.
_ کاهش دادن شدت اختلالات گوارشی مانند سندرم روده تحریک پذیر
_ کمک به افرادی که توانایی کنترل پاسخ‌های بدنی خود را در مقابله با اضطراب ندارند.
_ درمان کردن سردردها، میگرن و انواع دردهای فیزیکی
_ درمان انواع اعتیاد به الکل، سیگار، رفتار جنسی و …
_ بهبود بیماری‌های روان تنی از جمله مشکلات اعصاب، سکته، صرع و تیک‌های عصبی
_ بهبود اختلالات روانی همچون اوتیسم، اضطراب، فوبیا و ترس، افسردگی، وسواس و مشکلات خواب
برای اطلاعات بیشتر در زمینه درمان اضطراب کلیک کنید.
عملکرد بیوفیدبک
درمانگر حسگرهای الکتریکی را به قسمت‌های مختلف بدن شما متصل می‌کند. این سنسورها می‌توانند برای نظارت بر امواج مغزی، دمای پوست، تنش ماهیچه‌ها، ضربان قلب و تنفس به کار روند. اطلاعات از طریق نشانه‌ها (تغییرات روی صفحه مانیتور، صدای بوق و یا یک دوره فلاش) به شما بازخورد داده می‌شوند.
این شرایط به به شما یاد می‌دهد که واکنش‌های بدن خود را با تغییر افکار، احساسات و رفتار خود تغییر داده و یا کنترل کنید. همچنین به شما می‌آموزد که چگونه تغییرات فیزیکی عمدی را در بدن خود انجام دهید. بدانید یک جلسه بازخورد معمولی 30 تا 60 دقیقه زمان می‌برد. زمان و تعداد جلسات نسبت به شرایط و سرعت کنترل واکنش‌های فیزیکی شما سنجیده می‌شود.
فواید بیوفیدبک
بیوفیدبک به بسیاری از اختلالات کمک می‌کند. در اینجا به برخی از فواید آن اشاره کرده‌ایم.
1. کاهش دردهای مزمن
اگر شما دچار درد مزمن عضلانی هستنید بیوفیدبک به شما کمک می‌کند تا عضلات خود را شناسایی و سپس یاد بگیرید ماهیچه‌های خود را آرام کنید. همچنین می‌تواند به کاهش درد کمر، درد شکم، اختلالات مفصل گیجگاهی فکی و درد عضلانی نیز کمک کند. بیوفیدبک می‌تواند مورد استفاده برای تمام سنین باشد.
2. کاهش سردرد
تنش ماهیچه می‌تواند میگرن و دیگر انواع سردرد را تحریک کند و یا حتی علائم آن را نیز بدتر کند. آرام سازی ماهیچه‌ها و کاهش استرس به کاهش فرکانس و شدت سردرد کمک می‌کند.
3. کاهش اضطراب و استرس
در جامعه امروزی که به نوعی افراد از اضطراب و استرس فراگیر رنج می‌برند استفاده از روش‌های درمانی همچون بیوفیدبک می‌تواند در کاهش و کنترل اضطراب و استرس شدید نقش موثری داشته باشد.
برای شناخت بیشتر در زمینه درمان استرس شدید کلیک کنید.
4. کاهش بی‌اختیاری ادراری
این سبک از درمان می‌تواند به افرادی که مشکل کنترل و بی اختیاری ادرار دارند کمک کند. همچنین به زنان کمک کرده تا ماهیچه‌های کف لگن را که محل تخلیه مثانه است کنترل و تقویت کنند. پس از چندین جلسه، بیوفیدبک باعث کاهش نیاز مبرم شما به ادرار کردن و تعداد دفعات آن می‌شود. بیوفیدبک به کودکان مبتلا به بی اختیاری مدفوع نیز کمک می‌کند تا شرایط مطلوب‌تری پس از گذر از این دوره داشته باشند. برخلاف داروهایی که برای درمان بی‌اختیاری به کار می‌روند بیوفیدبک عوارض جانبی ندارد.
5. کاهش فشار خون بالا
شواهدی مبتنی بر استفاده از بیوفیدبک برای درمان فشارخون بالا وجود دارد. اگرچه این تکنیک تنها تا حدودی به فشارخون بالا کمک می‌کند ولی به عنوان دارو برای کنترل فشار خون بالا خیلی موثر نیست.
هزینه‌های درمانی بیوفیدبک
غالبا هزینه‌های بیوفیدبک می‌تواند بین 70 تا 180 هزار تومان برای هر جلسه متغیر باشد. هزینه‌ها بسته به آموزش، صلاحیت و تجربه‌های درمانگر بیوفیدبک، متفاوت است. تعدادی دستگاه بیوفیدبک خانگی و پوشیدنی در بازار موجود است. این نوع دستگاه‌ها در هزینه‌ها طیف قابل ملاحظه‌ای دارند، البته این برآورد قیمت در هر دستگاه گوناگون است.
عوارض بیوفیدبک
به طور کلی بیوفیدبک‌ها ایمن هستند اما ممکن است برای همه افراد مناسب نباشد. دستگاه‌های بیوفیدبک امکان دارد به درستی بر روی افراد با شرایط پزشکی خاص مانند مشکلات ضربان قلب و یا شرایط خاص پوستی کار نکند. پس لازم است قبل از هر اقدامی با پزشک متخصص خود صحبت کنید. برای دریافت مشاوره در زمینه بیوفیدبک میتوانید با مرکز مشاوره روانشناسی کانون مشاوران تماس بگیرید.
منبع: بیوفیدبک