الکتروشوک درمانی یا همان ECT فرایندی است که در طی آن نوعی جریان الکتریکی خفیف به مغز وارد می‌شود و تشنج‌های خفیفی را ایجاد می‌کند. این عمل منجر به تغییراتی در سطوح انتقال دهنده‌های شیمیایی مغز شده و در نهایت به کاهش علائم و نشانه‌های موجود در برخی اختلالات روانی نظیر اسکیزوفرنی می‌انجامد. الکتروشوک درمانی امروزه به شیوه‌ای امن انجام می‌شود و نسبت به گذشته عوارض کمتری دارد چرا که در حین به کارگیری درمان الکتریکی به افراد داروی بیهوشی داده می‌شود و در نتیجه فرد راحت‌تر می‌تواند روند آن را تحمل کند. در ادامه به بررسی کامل الکتروشوک درمانی و کاربردهای آن می‌پردازیم.
منبع: الکتروشوک درمانی
الکتروشوک درمانی چیست؟
الکتروشوک درمانی یا ECT نوعی درمان روان پزشکی به کمک جریان الکتریکی است. در طی فرایند ECT جریان الکتریکی خفیفی به مغز بیمار وارد می‌شود که تشنجات خفیفی را ایجاد می‌نماید. این امر بر سطوح انتقال دهنده‌های عصبی شیمیایی مغز تأثیر می‌گذارد و می‌تواند علائم برخی اختلالات روانی نظیر اسکیزوفرنی یا افسردگی را کاهش دهد.
برای آگاهی بیشتر در زمینه علائم افسردگی کلیک کنید.
موارد استفاده از الکتروشوک درمانی
استفاده از ECT می‌تواند برای برخی از اختلالات شدید روانی مفید باشد و به کاهش علائم و نشانه‌های موجود در آن‌ها کمک کند. از جمله اختلالاتی که در آن از الکتروشوک درمانی استفاده می‌شود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
1. کاربرد الکتروشوک درمانی در افسردگی شدید
ابتلا به اختلال افسردگی اساسی برای بسیاری از افراد می‌تواند نوعی تجربه گذرا باشد. اما در برخی دیگر که زمینه ژنتیکی اختلالات روانی را دارند و یا از نظر محیطی حمایت کافی دریافت نمی‌کنند می‌تواند به یک مشکل بسیار جدی و بحرانی تبدیل شود. الکتروشوک درمانی معمولاً برای مبتلایان به اختلال افسردگی اساسی که دچار علائم روان پریشی شده‌اند و یا آن‌هایی که با افکار خودکشی شدید دست و پنجه نرم می‌کنند تجویز می‌شود.
2. کاربرد الکتروشوک درمانی در افسردگی مقاوم به درمان
نوعی از افسردگی وجود دارد که به هیچ دارو یا درمان روان شناختی پاسخ نمی‌دهد. این مشکل که تحت عنوان افسردگی مقاوم به درمان شناخته می‌شود یکی از مواردی است که اغلب برای آن ECT تجویز می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه دارو و درمان کلیک کنید.
3. کاربرد الکتروشوک درمانی در درمان مانیای شدید
مانیا یکی از علائم اختلال دو قطبی است که در آن فرد احساس سرخوشی شدید، بی‌قراری و بیش فعالی را تجربه می‌کند. از جمله دیگر علائم مانیا می‌توان به ناتوانی در تصمیم‌گیری، تکانشگری، افزایش رفتارهای پرخطر، سوءمصرف مواد و روان پریشی اشاره کرد. پزشکان معمولاً برای کسانی که علائم مانیا را با شدت بسیاری تجربه می‌کنند و نتیجه درمانی کمتری از داروهای روانپزشکی می‌گیرند این دارو را تجویز می‌کنند.
برای شناخت بیشتر در زمینه اختلال دوقطبی کلیک کنید.
4. کاربرد الکتروشوک درمانی در درمان وضعیت کاتاتونیک
کاتاتونیا نوعی وضعیت حرکتی خاص است که در برخی اختلالات روانی نظیر اسکیزوفرنیا دیده می‌شود. از جمله علائم وضعیت کاتاتونیک می‌توان به کاهش حرکات خودآیند، بروز حرکات عجیب و غریب یا مومی شکل اشاره کرد. در بسیاری از موارد پزشکان برای بیماران با ویژگی‌های کاتاتونیک الکتروشوک درمانی را تجویز می‌کنند.
5. بی‌قراری و پرخاشگری در افراد مبتلا به دمانس
دمانس یا زوال عقل یکی از وضعیت‌های رایجی است که معمولاً در دوران سالمندی اتفاق می‌افتد. این مشکل معمولاً به سختی درمان می‌شود و تأثیرات منفی بسیاری روی زندگی فرد می‌گذارد. در برخی موارد ممکن است درمانگران برای بهبود وضعیت دمانس در فرد جلسات شوک درمانی را پیشنهاد دهند.
عوارض جانبی استفاده از درمان با شوک الکتریکی
امروزه متخصصان بر اجرای ECT نظارت دقیق‌تری دارند و با استفاده از داروهای بیهوشی به بیمار کمک می‌کنند تا مشکلات کمتری را تجربه کنند. از جمله عوارض جانبی رایجی که ممکن است پس از دریافت شوک به وجود آید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
1. احساس گیجی
گیجی و سردرگمی یکی از رایج‌ترین عوارضی است که افراد بلافاصله پس از دریافت ECT احساس می‌کنند. منظور از گیجی این است که فرد ممکن است زمان و مکان را گم کند و نسبت به اتفاقات پیرامون خود آگاهی چندانی نداشته باشد. این تجربیات ممکن چند دقیقه تا چند ساعت پابرجا بمانند. اما تداوم یافتن آن‌ها برای چند روز تا چند هفته معمولاً به ندرت اتفاق می‌افتد. این علامت معمولاً در افراد سالمند بیش از دیگران بروز می‌یابد.
2. از دست دادن حافظه
درمان با شوک الکتریکی در بسیاری از موارد می‌تواند به فراموشی پس گستر منجر شود. در این شرایط فرد وقایعی که درست قبل از انجام ECT رخ داده است را به یاد نمی‌آورد و آن‌ها را فراموش می‌کند. در اکثر افراد این مشکل با گذشت چند ماه پس از دریافت شوک بهبود می‌یابد و برطرف می‌شود.
3. عوارض فیزیکی
دریافت شوک الکتریکی در کنار عوارض ذهنی می‌تواند پیامدهای جسمانی خاصی را نیز به همراه داشته باشد. از جمله این پیامدها می‌توان به حالت تهوع، سردرد، دردهای عضلانی و احساس ناراحتی در ناحیه فک اشاره کرد. در صورت تجربه هر یک از این موارد موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. در اکثر موارد مصرف برخی داروها می‌تواند به از بین رفتن عوارض فیزیکی ناشی از الکتروشوک درمانی کمک کند.
برای اطلاعات بیشتر در زمینه الکتروشوک درمانی میتوانید از مشاوره تلفنی بهره ببرید.
آنچه در جریان الکتروشوک درمانی اتفاق می‌افتد
پس از اینکه بیمار داروی بیهوشی دریافت کرد و هشیاری خود را از دست داد، پزشک دکمه‌ای را روی دستگاه ECT فشار می‌دهد. این کار باعث می‌شود که جریان الکتریکی خفیف از طریق الکترودهایی که روی سر قرار گرفته وارد مغز شود و از آن عبور نماید. این جریان الکتریکی نوعی تشنج خفیف را نیز ایجاد می‌کند که چیزی کمتر از 60 ثانیه طول می‌کشد. به دلیل دریافت داروی بیهوشی و شل کننده‌های عضلانی هنگام دریافت شوک هیچ علامت بیرونی در ظاهر فرد دیده نمی‌شود. تنها نشانه بیرونی در فرایند درمان تکان خوردن ریتیمیک عضلات اطراف مچ پا است.
سؤالات متداول
– آیا ECT درمان تأیید شده‌ای است؟
بله. استفاده از شوک الکتریکی درمانی است که توسط انجمن‌های علمی نظیر انجمن روانپزشکی آمریکا مورد تأیید قرار گرفته است. با این حال باید توجه داشت که این روش تنها در موارد خاص به کار می‌رود و استفاده آن به عنوان خط اول درمان اختلالات روانی توصیه نمی‌شود. برای دریافت مشاوره در زمینه الکتروشوک درمانی میتوانید با مرکز مشاوره روانشناسی کانون مشاوران تماس بگیرید.
منبع: الکتروشوک درمانی