بیماری صرع نوعی اختلال در سیستم عصبی مرکزی است که طی آن فعالیت مغز غیرطبیعی شده و باعث تشنج یا دوره‌هایی از رفتار غیرمعمول و از دست دادن هوشیاری می‌گردد. علائم صرع بسیار متفاوت است و انواع مختلفی دارد؛ برخی از افراد مبتلا به صرع در طی یک تشنج، چند ثانیه خیره می‌شوند در حالی که برخی دیگر به طور مرتب دست و پای خود را به صورت غیرارادی تکان می‌دهند. دارو درمانی یا جراحی گزینه‌هایی برای درمان و کنترل بیماری صرع هستند. افراد مبتلا به صرع به دلیل تشنج و از دست دادن هوشیاری با خطراتی مواجه‌اند؛ آگاهی از بیماری و خطرات احتمالی، این امکان را به افراد می‌دهد که آن را کنترل کنند.
منبع: بیماری صرع چیست؟
بیماری صرع چیست؟
صرع نوعی اختلال مزمن است که باعث تشنج غیرمعمول و مکرر شده و بر تمام افراد و در تمام سنین تاثیر می‌گذارد. این تشنج ناگهانی در اثر فعالیت غیرمعمول مغز به وجود می‌آید. بیماری صرع شامل دو نوع تشنج عمومی که بر کل مغز تاثیر می‌گذارد و تشنج کانونی یا جزئی که فقط روی یک قسمت مغز تاثیر می‌گذارد. تشخیص تشنج خفیف کمی دشوار است چرا که ممکن است خود فرد هم به درستی از آن آگاهی نداشته باشد. تشنج‌های شدید باعث ایجاد اسپاسم و حرکات غیرقابل کنترل ماهیچه‌ای می‌گردد و حتی ممکن است چند دقیقه به طول بینجامد. برخی افراد در طول حمله صرع گیج می‌شوند و هوشیاری خود را از دست می‌دهند. پس از حمله نیز ممکن است هیچ خاطره‌ای از وقوع آن نداشته باشند.
علائم صرع
از آن جایی که صرع ناشی از فعالیت غیرطبیعی مغز است می‌تواند بر رفتار فرد تاثیر بگذارد. علائم صرع با توجه به نوع بیماری متفاوت است اما معمولا علائم فرد در تمام حملات صرع مشابه است. نشانه‌های اصلی صرع شامل موارد زیر هستند.
_ تشنج
_ سردرگمی موقتی
_ خیره شدن
_ حرکت غیرقابل کنترل بدن (دست‌ها و پاها)
_ از دست دادن هوشیاری و آگاهی نسبت به اطراف
_ علائم روانی همچون ترس، استرس و اضطراب
برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اختلالات روانی کلیک کنید.
علل بیماری صرع
بیماری صرع به دلایل متعددی ایجاد می‌شود که برخی از آن‌ها عبارتند از:
1. ژنتیک
برخی افراد به طور ارثی و ژنتیکی مستعد ابتلا به بیماری صرع هستند. ژن ناقص در برخی‌ها به وضوح مشاهده می‌شود اما در برخی دیگر تنها ناقل بیماری است یعنی امکان دارد که خود مبتلا نشود اما فرزندان او بیماری را داشته باشند.
2. فشار روانی
استرس، اضطراب و فشارهای روانی متعدد می‌توانند باعث حملات صرع و تشنج شوند. استرس و اضطراب تاثیر مستقیم بر مغز می‌گذارد و منجر به تشنج می‌شود. همچنین ممکن است افرادی که زمینه ژنتیکی بیماری را دارند، در اثر فشارهای روانی دچار حمله شوند. کنترل استرس و اضطراب یکی از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از حملات صرع هستند.
برای اطلاعات بیشتر در زمینه کنترل اضطراب کلیک کنید.
3. آسیب‌های مغزی از علل بیماری صرع
هر آسیبی که به مغز وارد شود، ممکن است زمینه ساز بیماری صرع باشد. از آسیب‌های مغزی می‌توان به تصادف، سکته مغزی و تومور اشاره کرد.
4. بیماری
امکان دارد که بیماری‌های عفونی همچون مننژیت و ایدز باعث بروز صرع شوند. از طرف دیگر بدون اکسیژن ماندن مغز و تب بسیار بالا نیز یکی از دلایل بیماری است.
5. مشکلات قبل از تولد
مواردی همچون مصرف دارو در حین بارداری، ناهنجاری‌های مغزی، سوءتغذیه مادر، بیماری‌های عفونی و کمبود اکسیژن قبل از تولد می‌تواند باعث بیماری صرع گردد.
انواع بیماری صرع و علائم آن‌ها
صرع انواع مختلفی دارد که نشانه اصلی همه آن‌ها تشنج است. علائم دیگر با توجه به فرد و نوع صرع متفاوت است. انواع صرع شامل موارد زیر هستند.
1. تشنج کانونی یا جزئی
تشنج جزئی ساده (تشنج بدون از دست دادن اگاهی): این نوع تشنج منجر به از دست دادن هوشیاری نمی‌شود و از علائم آن می‌توان به سرگیجه، تغییر در حواس پنجگانه، سوزن سوزن شدن چشم و پیچش اندام اشاره کرد.
تشنج جزئی پیچیده (تشنج با اختلال آگاهی): این تشنج باعث می‌شود که فرد هوشیاری خود را از دست بدهد و به یک فضای خالی خیره شود. در تشنج پیچیده فرد حرکات بدنی تکراری مانند مالیدن دست‌ها یا راه رفتن مداوم انجام می‌دهد و توان پاسخگویی ندارد.
2. تشنج عمومی از انواع بیماری صرع
تشنج عمومی در کل مغز اتفاق می‌افتد و شش نوع دارد که به شرح زیر می‌باشند.
تشنج غایب: این تشنج باعث احساس خستگی ناگهانی می‌شود. امکان دارد که تشنج غایب باعث حرکات تکراری مانند لب زدن یا چشمک زدن شود. معمولا در این تشنج هوشیاری فرد کاهش می‌یابد و بیشتر بین کودکان اتفاق می‌افتد.
تشنج تونیک: باعث سفتی عضلات می‌شود و بیشتر عضلات کمر، پاها و بازوها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. سفتی عضلات ممکن است باعث زمین خوردن فرد شود.
تشنج آتونیک: این تشنج با عنوان تشنج قطره‌ای نیز شناخته می‌شود. فرد در اثر این تشنج کنترل عضلات خود را از دست می‌دهد و دچار فروپاشی می‌شود.
تشنج کلونیک: باعث حرکات عضلانی تند و تیز مکرر می‌گردد و تاثیر آن بیشتر بر روی گردن، بازوها و صورت مشاهده می‌شود.
تشنج میوکلونیک: باعث پیچ خوردن ناگهانی پاها و بازوها می‌شود و زخم‌های مختصری بر روی پاها و دست‌ها ظاهر می‌شوند.
تشنج تونیک-کلونیک: این تشنج با عنوان تشنج بزرگ نیز شناخته می‌شود. چشمگیرترین نوع صرع است و می‌تواند منجر به از دست رفتن ناگهانی هوشیاری، سفت شدن عضلات بدن و لرزش شود. حتی برخی مواقع ممکن است فرد زبان خود را گاز بگیرد یا کنترل مثانه‌اش را از دست بدهد.
سندروم صرع
برخی مواقع بیماری صرع توسط مجموعه‌ای از خصوصیات گروه بندی می‌شود که نوعی سندروم شناخته شده را نشان می‌دهند. سندروم‌های صرع انواع مختلفی دارند که از انواع آن می‌توان به صرع حساس به نور، صرع مقاوم، صرع شکمی، سندروم داوز، سندروم رولاندیک خوش خیم و غیره اشاره کرد. برای تشخیص سندروم صرع عوامل زیر مورد بررسی قرار می‌گیرد:
_ نوع صرع
_ سن شروع حملات صرع
_ دلیل بروز صرع
_ نواحی درگیر شده مغز
_ عوامل موثر در تحریک تشنج‌ها
_ الگوی بروز حملات
چه چیزی باعث حملات صرع می‌شود؟
برخی از افراد توانسته‌اند موقعیت‌هایی که باعث تشنج می‌شود را شناسایی کنند. چند مورد از این عوامل شامل موارد زیر هستند.
_ کمبود خواب
_ بیماری یا تب
_ فشار روانی
_ مصرف کافئین، الکل و دارو
_ پرخوری، نخورن وعده‌های غذایی مشخص و مصرف برخی غذاهای خاص
_ دیدن چراغ‌های چشمک زن
البته شناسایی این محرک‌ها چندان راحت نیست. یک اتفاق واحد به این معنی نیست که آن محرک همیشه باعث تشنج می‌شود. به طور معمول حملات در اثر ترکیبی از عوامل ایجاد می‌شوند. یک راه خوب برای پیدا کردن محرک‌ها این است که پس از هر حمله موارد زیر را یادداشت کنید.
_ روز و زمان وقوع
_ در حال انجام چه کاری بوده‌اید
_ اطراف شما چه اتفاقاتی افتاده بود
_ منظره، بو یا صداهای غیرمعمول
_ عوامل استرس زای غیرمعمول
_ در حال خوردن چه چیزی بوده‌اید
_ از آخرین وعده غذایی که خورده‌اید چه مدت گذشته است
_ میزان استراحت و خواب چه میزان بوده است
به این صورت میتوانید الگوی حملات صرع خود را مشخص کنید. در هنگام مراجعه به پزشک یادداشت‌های خود را به همراه داشته باشید و به پزشک نشان دهید.
عوارض و خطرات بیماری صرع
برخی از پیامدها و خطرات احتمالی بیماری صرع عبارتند از:
1. افتادن از بلندی
اگر در حین حمله صرع در جای بلندی باشید امکان سقوط و آسیب دیدگی وجود دارد. پس به موارد احتیاطی توجه داشته باشید و تا حد امکان از مکان‌های بلند خودداری کنید.
2. غرق شدن از عوارض بیماری صرع
اگر در حین حمله صرع در آب باشید امکان غرق شدگی وجود دارد. حتی اگر شنا هم بلد باشید به دلیل از دست دادن هوشیاری ممکن است دچار خفگی شوید.
3. حوادث رانندگی
در صورتی که فرد هنگام رانندگی دچار حمله شود کنترل ماشین را از دست می‌دهد و احتمال تصادف بالا می‌رود. به همین دلیل توصیه می‌شود که افراد مبتلا به صرع از رانندگی خودداری کنند.
4. آسیب‌های بارداری
حملات صرع و مصرف داروهای ضد تشنج می‌توانند بر سلامت جنین تاثیر منفی بگذارند. به همین دلیل لازم است که زنان مبتلا به صرع از مدتی قبل از بارداری تحت نظر پزشک باشند. در صورت کنترل مداوم می‌توانند فرزند سالمی به دنیا بیاورند.
5. مشکلات عاطفی
بیماری صرع امکان بروز بیماری‌های روانی همچون اضطراب و افسردگی را تا حد زیادی بالا می‌برد. در نتیجه ممکن است فرد در زمینه روانی آسیب جدی ببیند و یا حتی دست به خودکشی بزند. به همین دلیل توصیه می‌شود که بیماران از خدمات روانشناسی نیز استفاده کنند.
برای اطلاعات بیشتر در زمینه مشاوره تلفنی کلیک کنید.
درمان بیماری صرع
برخی از روش‌های درمانی بیماری صرع عبارتند از:
1. دارو درمانی
داروهای ضد تشنج یکی از شایع‌ترین اقدامات درمانی بیماری صرع هستند. این داروها میزان تشنج را کاهش می‌دهند و یا در برخی موارد به طور کامل تشنج را مهار میکنند. برای اثر بخش بودن داروها لازم است که دقیقا مطابق با تجویز پزشک مصرف شوند. از رایج‌ترین داروهای ضد صرع می‌توان به لاموتریژین، توپیرامات، دپاکوت، کاربامازپین و زارونتین اشاره کرد.
برای آگاهی بیشتر در زمینه داروهای ضد صرع کلیک کنید.
2. تحریک کننده عصب واگ
یک وسیله الکتریکی از طریق جراحی در زیر پوست و روی قفسه سینه قرار می‌گیرد. این دستگاه، عصبی که از گردن عبور می‌کند را به صورت الکتریکی تحریک کرده و از این طریق به جلوگیری از تشنج کمک می‌کند.
3. رژیم غذایی از راهکارهای درمان بیماری صرع
برخی از افراد مبتلا، به دارودرمانی پاسخ مثبتی نمی‌دهند. رژیم غذایی کم چرب و کم کربوهیدرات برای این افراد بسیار مفید است و به کاهش تشنج‌ها کمک می‌کند.
4. جراحی
با استفاده از جراحی، قسمتی از مغز که باعث حملات صرع شده است را برمی‌دارند یا تغییر می‌دهند.
5. درمان‌های احتمالی آینده
در مورد درمان‌های جدید تحقیقات بسیاری در حال انجام است. یکی از درمان‌هایی که ممکن است در آینده در دسترس باشد تحریک عمیق مغز است. این روشی است که طی آن الکترودها در مغز فرد گذاشته شده و سپس یک ژنراتور در قفسه سینه کاشته می‌شود. این ژنراتور برای کاهش تشنج، ضربان‌های الکتریکی را به مغز می‌فرستد. راه احتمالی دیگر، دستگاه ضربان ساز است. این کار الگوی فعالیت مغز را بررسی می کند و برای متوقف کردن تشنج، یک موج الکتریکی یا دارو ارسال می‌کند.
زمان مراجعه به پزشک
در صورت بروز هریک از موارد زیر، هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کرده یا با اورژانس تماس بگیرید.
_ تشنج بیش از پنج دقیقه طول بکشد
_ هوشیاری و تنفس پس از حمله تشنج برنگشته باشد
_ تشنج بعدی بلافاصله اتفاق بیفتد
_ زخمی شدن فرد در حین تشنج
_ تب بسیار شدید
_ بارداری و داشتن بیماری همچون دیابت
اقدامات ضروری در حین حمله بیماری صرع
مواردی که در حین تشنج فرد باید رعایت شوند شامل موارد زیر هستند.
_ در زمان حمله فرد را به یک طرف قرار دهید.
_ یک بالش یا وسیله نرم کوچک زیر گردنش بگذارید.
_ دکمه‌های بالایی لباس را باز کنید تا تنگی نفس نداشته باشد.
_ دست و پای فرد را نگیرید و اجازه دهید که انرژی خود را تخلیه کند.
_ اگر در حال حرکت است مراقب وسایل خطرناک باشید.
_ سعی در باز کردن دهان فرد نداشته باشید.
_ نسبت به طول زمان تشنج آگاه باشید.
_ خونسردی خود را حفظ کنید و با اورژانس تماس بگیرید. برای دریافت مشاوره در زمینه بیماری صرع میتوانید با مرکز مشاوره روانشناسی کانون مشاوران تماس بگیرید.
منبع: بیماری صرع چیست؟