اختلالات حافظه طیف وسیعی از اختلالات هستند که در نتیجه آسیب‌های نورولوژیکی ساختارهای مغز به وجود می‌آیند. متخصصان با توجه به میزان آسیب وارده این اختلالات را از خفیف تا شدید طبقه‌بندی می‌کنند. افراد مبتلا به اختلالات حافظه در سه حوزه کلی به خاطر سپردن یا همان رمزگذاری، نگهداری و بازیابی خاطرات دچار مشکل می‌شوند. همچنین عواملی مانند ژنتیک، افزایش سن، مصرف الکل و کمبود ویتامین‌ها در بروز اختلالات حافظه نقش دارند. توجه داشته باشید که درمان اختلالات حافظه تا حد زیادی به سبب شناسی آن‌ها بستگی دارد. با اگاهی از انواع اختلالات حافظه و دلایل آن‌ها میتوانید از بروز آن پیشگیری کرده و یا برای درمان زودهنگام اقدام نمایید.
منبع: اختلالات حافظه
آشنایی با اختلالات حافظه
اختلالات حافظه از جمله اختلالات شناختی هستند که منجر به نارسایی‌هایی در استدلال، یادآوری، تصمیم‌گیری و ارتباط برقرار کردن با دیگران می‌شوند. امروزه انواع مختلفی از اختلالات حافظه شناسایی شده‌اند که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به آلزایمر، دمانس، نقایص شناختی خفیف و اختلالات شناختی مرتبط با مشکلات عروق اشاره کرد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اختلالات روانی کلیک کنید.
علل بروز اختلالات حافظه
علل و عوامل مختلفی می‌توانند در بروز اختلالات حافظه نقش داشته باشند. از جمله مهم‌ترین این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
– افزایش سن و پیری
– مصرف مواد و الکل
– مواجه شدن با یک رویداد روانی بسیار آسیب‌زا یا همان تروما
– دچار شدن به تومور مغزی
– کمبود ویتامین‌های بدن
– عوامل ارثی و ژنتیکی (برای مثال امروزه مشخص شده که ژن‌های خاصی در بروز اختلال آلزایمر نقش دارند).
– وجود عفونت‌ها یا بیماری‌های متابولیک درمان نشده در بدن
– دچار بودن به مشکلات قلبی و عروقی
– نازک شدن عروقی که وظیفه خون رسانی به مغز را به عهده دارند.
انواع اختلالات حافظه
متخصصان تا به امروز بالغ بر 100 وضعیت پزشکی را شناسایی کرده‌اند که در آن مشکلات مرتبط با حافظه و شناخت مشاهده می‌شود. در ادامه به چند مورد از مهم‌ترین اختلالات حافظه اشاره‌کرده‌ایم.
1. اختلال آلزایمر
آلزایمر شناخته شده ترین نوع اختلالات حافظه است. این اختلال نوعی بیماری مغزی است که اغلب، افراد مسن را درگیر می‌کند. با این حال برخی افراد در سنین پایین‌تر نظیر 40 سالگی نیز ممکن است این مشکل را تجربه نمایند. متخصصان آلزایمر را به عنوان اختلالی پیشرونده می‌شناسند. معنی این اصطلاح این است که مشکلات مرتبط با این مشکل در گذر زمان شدت می‌یابد و وخیم‌تر می‌شود.
آلزایمر باعث ایجاد یکسری تغییرات در اعصاب مغز می‌شود. برای مثال در این شرایط برخی اعصاب در هم تنیده می‌شوند و نوعی توده را تشکیل می‌دهند و در برخی شرایط اعصاب مغز اتصالات خود را با سایر عصب‌ها از دست می‌دهند. مطالعات بر روی این بیماری نشان می‌دهد که سن مهم‌ترین عامل خطر برای دچار شدن به آن است. البته در کنار این عامل، عواملی نظیر وراثت، دچار بودن به دیابت، فشار خون بالا، آسیب دیدگی مغزی و تغذیه نامناسب نیز می‌توانند در بروز آلزایمر تأثیرگذار باشند.
مبتلایان به آلزایمر در کنار مشکلات حافظه علائم ناخوشایند دیگری نظیر احساس گیجی، بی‌قراری، تغییرات رفتاری یا شخصیتی، کاهش هیجانات، ناتوانی در برقراری ارتباط با دیگران و اختلال در قضاوت و تصمیم‌گیری را نیز تجربه می‌کنند.
برای آشنایی بیشتر در زمینه درمان آلزایمر کلیک کنید.
2. نقائص شناختی مرتبط با عروق
پس از آلزایمر نقائص شناختی مرتبط با عروق خونی به عنوان یکی از مهم‌ترین اختلالات حافظه شناخته می‌شوند. در این بیماری به دلیل کاهش جریان خون به سمت مغز بافت‌های مغزی آسیب می‌بینند. وجود لخته‌های خون و بروز وضعیت انسداد عروق از جمله مهم‌ترین دلایلی هستند که به کاهش جریان خون به سمت مغز می‌انجامند. علائم این اختلال اغلب بعد از بروز سکته یا انجام جراحی‌های سنگین نظیر عمل قلب باز نمایان می‌شوند. شدت علائمی که در این وضعیت تجربه می‌شود به وسعت ناحیه مغزی بستگی دارد که تحت تأثیر کمبود یا عدم خون رسانی قرار گرفته است. از جمله علائمی که در کنار مشکلات حافظه در این زمان رخ می‌دهند می‌توان به مشکلات تفکر، ناتوانی در حل مسئله یا وجود مشکلات حافظه بسیار شدید که تمام عملکرد روزانه را تحت تأثیر قرار می‌دهد اشاره کرد.
3. دمانس پیشانی-گیجگاهی
دمانس یا زوال عقل به طور کلی به شرایطی گفته می‌شود که در آن اختلالات شناختی نظیر ناتوانی در استدلال کردن، یادآوری، تصمیم‌گیری، قضاوت و حل مسئله به چشم می‌خورد. در حقیقت دمانس خود یک تشخیص روان پزشکی نیست بلکه توصیفی از وضعیت شناختی است که اختلال‌های مختلفی می‌توانند مسئول آن باشند.
در این میان دمانس پیشانی-گیجگاهی یکی از رایج‌ترین عوامل ایجاد کننده زوال عقل است. این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های عصبی قسمت گیجگاهی و پیشانی مغز تحلیل می‌روند. این مسئله باعث می‌شود که لوب پیشانی و گیجگاهی دچار نقص عملکرد شود و علاوه بر اختلالات حافظه مشکلاتی نظیر تغییرات رفتاری، تغییرات شخصیتی، مشکلات حرکتی و اختلالات تکلم نیز اتفاق بیفتند.
4. سندروم ورنیکه کورساکوف
سندروم ورنیکه کورساکوف نوعی اختلال شناخته شده در حافظه است که در پی سوءمصرف الکل به وجود می‌آید. آنچه باعث می‌شود اعتیاد یا مصرف بی‌رویه الکل به بروز مشکلات حافظه بیانجامد، کمبود شدید ویتامین B1 در بدن است.
5. فراموشی تجزیه‌ای
نوعی از اختلالات حافظه وجود دارند که تحت تأثیر عوامل روان شناختی ایجاد می‌شود و در آن مشکل زیستی مرتبط با نورولوژی مغز وجود ندارد. این وضعیت که به عنوان فراموشی تجزیه‌ای شناخته می‌شود در واکنش به یک شوک روانی و مواجهه با رویدادی بسیار آسیب‌زا پدید می‌آید. در واقع در این شرایط حجم بسیار شدید هیجانات منفی نوعی فراموشی پس گستر را ایجاد می‌کنند که در آن، فرد اتفاقاتی که در حین آن رویداد ناخوشایند اتفاق افتاده را از یاد می‌برد.
اختلالات حافظه در زندگی روزمره
برخی اختلالات حافظه وجود دارند که در واقع نوعی بیماری و وضعیت پزشکی جدی نیستند و برای بسیاری از افراد در طول زندگی روزمره اتفاق می‌افتند. از جمله این مشکلات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
1. آشناپنداری یا دژاوو
شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که در موقعیتی جدید قرار بگیرید اما نوعی احساس آشنایی در شما بروز پیدا کند و در واقع احساس کنید که وقایع به نوعی در حال تکرار شدن برای شما هستند. این وضعیت که اغلب به دلیل بروز خطاهایی در امواج مغزی اتفاق می‌افتد در روان شناسی تحت عنوان آشناپنداری یا دژاوو شناخته می‌شود.
2. ناآشنا پنداری
ناآشناپنداری وضعیتی کاملاً عکس آشناپنداری است. در این موقعیت فرد به دلیل درگیری با یک شوک روانی و دلایلی مشابه با آن، در مواجهه با موقعیت‌های آشنا برای چند لحظه تا چند دقیقه احساس غریبگی می‌کند و گویی خاطرات مرتبط با آن را نمی‌تواند بازیابی کند.
درمان اختلالات حافظه
درمان اختلالات حافظه تا حد زیادی به سبب شناسی آن‌ها بستگی دارد. برای مثال اگر این مشکل در پی سوءمصرف الکل به وجود آمده باشد درمان دارویی با ویتامین B1 و ترک الکل در دستور کار قرار می‌گیرد اما اگر مشکل ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی باشد داروهای مرتبط با این وضعیت‌ها تجویز می‌شود.
در اختلالات حافظه مرتبط با سن نظیر آلزایمر آنچه بیش از درمان اهمیت دارد پیشگیری است چراکه این اختلال خاصیت پیش روندگی دارد و بعد از بروز نمی‌توان آن را متوقف کرد بلکه در بهترین حالت مدیریت آن به عنوان هدف درمان تعیین می‌شود. با این حال افراد با اقدامات ساده‌ای نظیر حفظ کردن شعر، خواندن کتاب، حل کردن جدول و انجام بازی‌های ریاضی می‌توانند مغز خود را فعال نگه دارند و از خطر آلزایمر و مشکلات ناشی از آن در امان بمانند.
سؤالات متداول
– برای بهبود نقایص ناشی از اختلالات حافظه باید به چه متخصصی مراجعه کنیم؟
بهبود نقایص شناختی ناشی از اختلالات حافظه در حوزه اقدامات توانبخشی قرار دارد. متخصصان مختلفی در جهت توانبخشی این بیماران کار می‌کنند که از جمله آن‌ها می‌توان به روانشناسان، روانپزشکان، کار درمانگران و گفتار درمانگران اشاره کرد. برای دریافت مشاوره در زمینه اختلالات حافظه میتوانید با مرکز مشاوره روانشناسی کانون مشاوران تماس بگیرید.
منبع: اختلالات حافظه
- ۹۹/۰۳/۲۰