آیا تا به حال در مورد بیماری فاویسم چیزی شنیده‌اید؟ بیماری فاویسم که معمولاً با خوردن برخی مواد غذایی نظیر باقلا علائم خود را نشان می‌دهد، نوعی اختلال ژنتیکی است که در اثر کمبود هیدروژن فسفات گلوکز 6 در سلول‌های خونی اتفاق می‌افتد. افرادی که دچار کمبود این ماده در بدن خود هستند حتماً باید در مورد آن هشیار باشند و از مصرف برخی مواد غذایی که به واکنش‌های شدید مرتبط با این اختلال منجر می‌شود، خودداری کنند. معمولا پزشکان منع مصرف باقلا و تجویز مکمل‌های آهن و فولیک اسید را تجویز می‌کنند. آگاهی از علائم و روش‌های درمانی فاویسم در فرایند درمان آن به شما کمک می‌کند. در ادامه مقاله به بررسی کامل بیماری فاویسم می‌پردازیم پس با ما همراه باشید.
منبع: فاویسم چیست؟
فاویسم چیست؟
فاویسم یک اختلال ژنتیکی است که فرد مبتلا به آن کمبود نوعی آنزیم تحت عنوان دهیدروژن فسفات گلوکز 6 را در سلول‌های خونی تجربه می‌کند. این اختلال که معمولاً جمعیت مردان را بیشتر تحت تأثیر قرار می‌دهد، در اغلب موارد تا زمانی که فرد برخی موادغذایی را مصرف نکند هیچ گونه علائمی ندارد و همین امر باعث می‌شود که فرد مبتلا به این مشکل، از وجود این بیماری در خود بی‌خبر باشد. اما مصرف مواد غذایی نظیر باقلا در این افراد باعث می‌شود که فرد ناگهان با علائمی بحرانی روبه‌رو شود و کم خونی حادی را به دلیل آسیب دیدن گلبول‌های قرمز خون تجربه کند.
انواع فاویسم
سازمان بهداشت جهانی بیماری فاویسم را بر اساس فعالیت آنزیم G6PD به 5 دسته زیر تقسیم می‌کند.
– گروه یک: کمبود شدید (فعالیت آنزیم کمتر از 10 درصد) با همولیز و آنمی مزمن
– گروه 2: کمبود شدید (فعالیت آنزیم کمتر از 10 درصد) با همولیز متناوب
– گروه 3: کمبود خفیف (فعالیت آنزیم بین 10 تا 60 درصد) همولیز که فقط در صورت مواجهه با عوامل تشدید کننده ایجاد می‌شود.
– گروه 4: بدون کمبود، بدون عوارض بالینی
– گروه 5: افزایش فعالیت آنزیم، بدون عوارض بالینی
علائم فاویسم
همان طور که گفته شد این بیماری در حالت طبیعی علامت خاصی ندارد. اما مصرف برخی مواد غذایی از جمله باقلا یا بعضی داروهای حساسیت‌زا، این بیماری را تحریک کرده و منجر به بروز علائم ناخوشایند مختلفی می‌شود. از جمله این علائم می‌توان به مواردی نظیر احساس بی‌حالی شدید، زرد شدن پوست، غش کردن، حالت تهوع، استفراغ، تیره شدن ادرار، کاهش فشار خون، نامنظم شدن ضربان، کاهش هشیاری و در موارد شدید از دست رفتن هشیاری و کما اشاره کرد.
داروهایی که مصرف آن‌ها موجب بروز علائم فاویسم می‌شود
همان طور که گفته شد علاوه بر برخی مواد غذایی، مصرف برخی داروها نیز در افراد مبتلا به فاویسم می‌تواند به تخریب گلبول‌های قرمز یا همان فرایند همولیز بیانجامد. از جمله این داروها باید به داروهای ضد التهاب استیروئیدی، داروهای ضد مالاریا، کوئیندین، آسپرین و داروهای سولفا اشاره کرد. علاوه بر این داروها، مواجهه با برخی مواد شیمیایی نظیر نفتالین نیز در مبتلایان به فاویسم می‌تواند به بروز همولیز و مشکلات ناشی از آن بیانجامد.
ژنتیک و علت بروز فاویسم
همان طور که از ابتدا گفته شد این بیماری نوعی اختلال ژنتیکی است. در نتیجه عامل اصلی بروز آن به ارث بردن برخی عوامل ژنتیکی است. محققان در مطالعات خود به این نتیجه رسیده‌اند که ژن‌های مؤثر در این بیماری بر روی کروموزوم X قرار دارند و از این طریق انتقال می‌یابد. مردان به دلیل داشتن یک کروموزوم x از نقش محافظت کننده یک کروموزوم X دیگر که در زنان وجود دارد محروم هستند و از همین رو بیش از زنان احتمال دارد که به این بیماری مبتلا شوند. همچنین مواردی مثل استرس و اضطراب مداوم در بروز این علائم و حاد شدن آن‌ها تاثیر میگذارند پس باید کنترل شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اختلالات روانی کلیک کنید.
میزان شیوع در جمعیت عمومی
فاویسم شایع‌ترین اختلال مرتبط با آنزیم‌های بدن است و چیزی در حدود 400 میلیون نفر در جهان به این اختلال مبتلا هستند که بیشتر این جمعیت را مردان تشکیل می‌دهند. توجه به این نکته حائز اهمیت است که همه افراد مبتلا به فاویسم دچار نقص دهیدروژن فسفات گلوکز 6 هستند. اما همه افرادی که کمبود دهیدروژن فسفات گلوکز 6 را دارند لزوماً به فاویسم مبتلا نمی‌شوند.
درمان بیماری فاویسم
برای درمان فاویسم پزشکان معمولاً توصیه‌های زیر را به بیماران ارائه می‌دهند.
– منع مصرف باقلا و برخی داروهای حساسیت‌زا
– تجویز مکمل‌های آهن و فولیک اسید که تا حد زیادی می‌توانند به بهبود شرایط کمک کنند و خونریزی‌های داخلی حاد را بهبود ببخشند.
– درمان با اکسیژن در بیمارانی که دچار علائم تنفسی هستند.
– تزریق مایعات وریدی به منظور پیشگیری از مشکلات و نقایص کلیوی حاد
– انتقال خون در صورتی که فرد دچار کم خونی حاد و بسیار شدید شده باشد.
برای دریافت مشاوره در زمینه فاویسم و درمان آن میتوانید با مرکز مشاوره روانشناسی کانون مشاوران تماس بگیرید.
سؤالات متداول
1. آیا نوزادان نیز ممکن است علائم مرتبط با فاویسم را از خود نشان دهند؟
بله اگر کودک دچار این اختلال باشد با خوردن شیر مادر که مواد غذایی مشکل‌ساز در آن جریان دارد علائم اختلال را از خود نشان خواهد داد.
2. سن شایع بروز بیماری فاویسم چه زمانی است؟
فاویسم معمولاً بین 1 تا 10 سالگی بروز می‌یابد و در واقع در دوران کودکی نمایان می‌شود.
3. آیا تجربه استرس و اضطراب شدید نیز می‌تواند فعال شدن علائم فاویسم و فرایند همولیز تأثیر داشته باشد؟
بله. مطالعات نشان می‌دهند که برخی افراد مبتلا به فاویسم در شرایط بحرانی و مواجه شدن با استرس‌ها و اضطراب‌های شدید نیز دچار علائم این بیماری می‌شوند. در نتیجه لازم است در کنار پرهیز غذایی و مراقبت‌های دارویی به سلامت روان خود نیز اهمیت دهید و مهارت کنترل استرس را نیز بیاموزید. در صورتی که در این زمینه مشکلات زیادی را تجربه می‌کنید، استفاده از تکنیک‌های آرامش بخشی نظیر ریلکسیشن و کمک گرفتن از یک روانشناس تا حد زیادی می‌تواند به شما کمک کند. برای آگاهی بیشتر در زمینه درمان استرس کلیک کنید.
منبع: فاویسم چیست؟