سایکوز یا روان پریشی به چه شرایطی گفته می‌شود؟ در درجه بندی اختلالات روانی، سایکوز شدیدترین حالت مشکلات روانی شناخته می‌شود که مشخصه بارز آن جدا شدن از واقعیت است. در واقع افراد سایکوتیک قادر نیستند مرز بین واقعیت و خیال را از یکدیگر تشخیص دهند و در نتیجه با توهم‌ها و هذیان‌های خود در یک دنیای غیر واقعی زندگی می‌کنند. عوامل ژنتیکی، شیمیایی و مصرف مواد روان گردان در بروز این اختلال نقش دارند که با دارو و روان درمانی این مشکل تا حدودی درمان خواهد شد. اگاهی از علائم و علل سایکوز به شما کمک می‌کند تا هرچه سریع‌تر آن را تشخیص داده و برای درمان اقدام کنید.
منبع: سایکوز یا روان پریشی
سایکوز یا روان پریشی چیست؟
سایکوز یا روان پریشی اصطلاحی است که در مورد شدت اختلال و وضعیت نامناسب سلامت روان به ما اطلاعات می‌دهد. این اصطلاح بیانگر ناتوانی فرد در تشخیص واقعیت از خیال است. بسیاری از اختلالات در صورت درمان نشدن و یا داشتن زمینه‌های ژنتیکی می‌توانند با خصایص روان پریشی یا سایکوتیک همراه شوند. برای مثال نوعی از افسردگی که با توهم و هذیان همراه است به عنوان افسردگی سایکوتیک شناخته می‌شود. از جمله مهم‌ترین اختلالات روانی که مشخصه اصلی آن درگیری با روان پریشی است می‌توان به اسکیزوفرنی اشاره کرد. در این اختلال تمام ویژگی‌های روان پریشی نظیر توهم، هذیان، گفتار آشفته و رفتار آشفته دیده می‌شود که همگی بیانگر سطوح بالای تخریب وضعیت روانی فرد هستند.
علائم سایکوتیک
برای تشخیص اینکه آیا فرد در وضعیت روان پریشی قرار گرفته است یا خیر، متخصصان چند علامت اصلی را به عنوان ملاک و معیار خود در نظر می‌گیرند که موارد زیر را شامل می‌شوند.
– تجربه هرگونه توهم نظیر توهم‌های بینایی یا شنیداری. زمانی که فرد درگیر توهم می‌شود در واقع از طریق حواس خود چیزهایی را ادراک می‌کند که در واقعیت وجود ندارند. اما در این شرایط فرد نسبت به این مسئله بینش ندارد و معتقد است آن‌ها کاملاً واقعی هستند.
– هذیان یکی دیگر از علائم روان پریشی است. فردی که دچار هذیان شده افکار غلطی دارد که به شدت در برابر استدلال مقاوم هستند و به این ترتیب تغییر دادن آن‌ها نیز بسیار دشوار است.
– گفتار آشفته که در اختلالاتی نظیر اسکیزوفرنی یا افسردگی دوقطبی با خصایص سایکوتیک بیشتر نمایان می‌شود نیز می‌تواند بیانگر وجود وضعیت سایکوز در فرد باشد. گفتار آشفته معمولا به صورت بی‌ربط گویی، از شاخه به شاخه دیگر پریدن هنگام صحبت یا انحراف از موضوع اصلی بحث، خود را نشان می‌دهد.
– از جمله دیگر علائم مهم روان پریشی اختلال در تفکر است. مشکلات تفکر در نهایت خود را به صورت اختلالات گفتاری نمایش می‌دهند. از جمله اختلالات تکلم می‌توان به پرش افکار و سست شدن تداعی‌های ذهنی اشاره کرد.
برای اطلاعات بیشتر در زمینه اسکیزوفرنی کلیک کنید.
علل بروز سایکوز یا روان پریشی
بسیاری از افراد در مورد علل بروز سایکوز از متخصصان سؤال می‌پرسند و می‌خواهند بدانند که چه کسانی بیشتر در معرض خطر قرار دارند. در پاسخ به این موارد باید گفت که پژوهشگران هنوز نتوانسته‌اند دلیل مشخصی برای روان پریشی تعیین کنند. با این حال آن‌ها معتقدند که مجموعه‌ای از عوامل می‌توانند در این امر دخیل باشند که در ادامه به هریک از آن‌ها اشاره کرده‌ایم.
1. عوامل ژنتیکی
پژوهش‌ها نشان می‌دهد که عوامل زیستی و ژنتیکی نقش مهمی در بروز علائم روان پریشی دارند و بروز این اختلالات در افرادی که سابقه بروز آن را در خانواده خود داشته‌اند چندین برابر از سایر افراد بیشتر است.
2. عوامل شیمیایی مغز
فرضیه دوپامینی که یکی از مهم‌ترین فرضیه‌های مرتبط با اختلال اسکیزوفرنی است اینگونه بیان می‌کند که افزایش سطح دوپامین مغز می‌تواند باعث ایجاد علائم سایکوتیک نظیر هذیان و توهم در فرد شود. از همین روست که بسیاری از داروهای ضد روانپریشی با مکانیسم کاهش دوپامین در مغز اثرگذاری خود را اعمال می‌کنند.
3. مصرف داروهای روانگردان
مصرف داروهای روانگردان نظیر شیشه، ال اس دی و قرص اکس با افزایش سطح دوپامین مغز منجر به علائم روان پریشی می‌شوند و وضعیت شبه سایکوز ایجاد می‌کنند. مصرف مواد روان گردان در افرادی که زمینه ژنتیکی اختلالات روانپریشی را دارند می‌تواند به بروز اختلالات روانی مزمن نظیر اسکیزوفرنی شود و عواقب جبران ناپذیری را به بار بیاورد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اختلالات روانی کلیک کنید.
درمان سایکوز و انواع اختلالات روان پریشی
در درمان اختلالات روانپریشی استفاده از داروهای آنتی سایکوتیک در خط اول درمان قرار دارد. از جمله انواع این داروها می‌توان به داروهای آنتی سایکوتیک نسل اول نظیر کلرپرومازین و تیوریدازین اشاره کرد. این داروها اختصاصاً به ایجاد تعادل در وضعیت انتقال‌دهنده‌های عصبی شیمیایی مغز پرداخته و گیرنده‌های دوپامینی را هدف قرار می‌دهند.
علاوه بر این داروها، داروهای آنتی سایکوتیک آتیپیک نیز امروزه به بازار آمده‌اند که نسبت به داروهای قدیمی عوارض حرکتی کمتری دارند و علاوه بر دوپامین بر سطح انتقال‌دهنده سروتونین نیز تأثیر می‌گذارند. قرار گرفتن جلسات روان درمانی در کنار دارو درمانی می تواند در بهبود وضعیت فرد و کاهش شدت اختلال تأثیرگذار باشد.
برای آگاهی بیشتر در زمینه مشاوره تلفنی کلیک کنید.
سؤالات متداول
1. اصطلاح نوروز و سایکوز چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
سایکوز به حالتی از وضعیت روانی اطلاق می‌شود که در آن فرد ارتباط خود را کاملاً با واقعیت از دست می‌دهد و عملاً بین واقعیت و خیال نمی‌تواند تفاوت قائل شود اما در حالت نوروز همچنان با واقعیت در ارتباط است و نسبت به مشکلات روانی خود بینش و آگاهی دارد.
2. آیا مصرف حشیش و گل نیز می‌تواند منجر به روان پریشی شود؟
بله. ماده مؤثر موجود در این مواد همان THC است که قابلیت روان گردانی دارد و می‌تواند توهم‌زا باشد. البته ماده مخدر گل به خاطر برخورداری از THC کم‌تر علائم خفیف‌تری ایجاد می‌کند. با این حال مصرف هر دوی این مواد در افرادی که زمینه ژنتیکی بروز اختلال‌های روانی را دارند می‌تواند منجر به بروز اختلالات روان پریشی شود. برای دریافت مشاوره در زمینه سایکوز یا روان پریشی میتوانید با مرکز مشاوره روانشناسی کانون مشاوران تماس بگیرید.