اختلال احتکار یا ذخیره کردن نوعی از اختلالات روانی است که فرد مبتلا به طور مداوم در دور انداختن اموال یا دل کندن از آن‌ها، صرف نظر از ارزش واقعی‌شان، مشکل داشته و به صورت وسواس‌گونه به احتکار اشیا می‌پردازد. علت آن می‌تواند ژنتیکی، عدم کنترل خود و سابقه اختلالات روانی نظیر اختلالات خلقی و یا اختلالات اضطرابی باشد. احتکارکردن باعث اختلال در عملکردهای اجتماعی، شغلی و خانوادگی شده و از جمله اختلالات مقاوم در برابر درمان است. اما با این حال روش‌های درمانی متعددی وجود دارد که مناسب‌ترین آن‌ها برای اختلال احتکار، درمان شناختی رفتاری است. آگاهی از نشانه‌ها و روش‌های درمانی به شما کمک می‌کند تا گامی موثر در جهت درمان و رهایی از اختلال احتکار بردارید. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه درمان وسواس کلیک کنید.
منبع: اختلال احتکار یا ذخیره کردن
اختلال احتکار
اختلال احتکار به نوعی از اختلال گفته می‌شود که فرد در آن نمی‌تواند چیزی را دور بریزد و وسایل و کالاهای غیر لازم را که کاربردی ندارند از بین ببرد. این افراد علاقه دارند که اشیایی مانند روزنامه‌های قدیمی، کتاب‌های بی‌مصرف گذشته، نامه‌های غیرلازم، وسایل تزئینی بدون استفاده و تمام وسایلی که افراد دیگر از آن‌ها به عنوان زباله اسم می‌برند را نگه دارند و اگر نتوانند این کار را انجام بدهند بسیار آشفته و ناراحت می‌شوند.
افرادی که دچار اختلال ذخیره کردن هستند نمی‌توانند از اموالشان دل بکنند این مسئله باعث می‌شود که همه چیز را نگه دارند و فقط باعث شلوغی منزلشان شوند. این اختلال عموما از اوایل جوانی بروز پیدا می‌کند و اگر درمان آغاز نشود هرچه سن فرد بالاتر می‌رود مشکل تشدید می‌شود. افرادی که دچار این اختلال هستند ویژگی‌هایی مانند دودلی، کمال‌گرایی، اجتناب، طفره رفتن، مشکل برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی به تکالیف و حواس‌پرتی نیز دارند.
برای آگاهی بیشتر در زمینه اختلالات روانی کلیک کنید.
انگیزه‌های احتکار
اشخاص به دلایل مختلفی دست به این کار می‌زنند که در نهایت آن‌ها را دچار اختلال احتکار می‌کند. بسیاری از افراد این‌کار را با این انگیزه انجام می‌دهند که خانواده‌شان هم همین کار را همیشه انجام می‌داده‌اند. بیشتر آن‌ها فکر می‌کنند چیزی که نگه داشته‌اند بسیار ارزشمند است و به زودی به کارشان می‌آید و یا از این می‌ترسند که اطلاعات مهمی را از دست بدهند. آن‌ها به کلمه روز مبادا بسیار اهمیت می‌دهند و فکر می‌کنند یک روز از آن وسیله بی‌ارزش استفاده می‌کنند. بعضی‌از آن‌ها به چیزی که نگه می‌دارند دلبستگی فراوانی دارند و بیان می‌کنند که آن وسیله یادآور خاطره‌ای است که به آن‌ها آرامش می‌دهند پس شی را از بین نمی‌برند.
علت بروز اختلال احتکار
نیمی از افرادی که دچار این اختلال شده‌اند در خانواده‌ای رشد کرده‌اند که سابقه ابتلا به اختلال ذخیره کردن را در یکی از اعضای آن داشته‌اند. زمانی که فرد قدرت تصمیم‌گیری نداشته باشد ممکن است این اختلال را تجربه کند. در بعضی از موارد مشخص می‌شود افراد مبتلا سابقه یک حادثه تروماتیک و آسیب‌زننده را داشته‌اند. هوش هیجانی پایین می‌تواند یکی دیگر از علت‌های بروز این اختلال باشد. نزدیک به هفتاد و پنج درصد افرادی که به احتکار رو می‌آورند سابقه اختلال خلقی یا اضطرابی دیگری را نیز داشته‌اند.
برای آگاهی بیشتر در زمینه درمان اضطراب کلیک کنید.
تشخیص اختلال احتکار
برخی از نشانه‌های تشخیصی اختلال احتکار به شرح زیر می‌باشند:
1. احساس ناراحتی از دور ریختن وسایل
فرد نمی‌تواند به راحتی چیزی را دور بریزد و اگر یکی از اعضای خانواده شی را دور بریزد بسیار ناراحت می‌شود. فرقی نمی‌کند شی با ارزش باشد یا نه. در این حالت شخص فکر می‌کند ابزار یک روز به کارش می‌آید و اگر آن را دور بریزد به آن احتیاج پیدا می‌کند و از سمت دیگر این دلایل را بیان می‌کند تا وادار نشود آن‌ها را دور بریزد و لازم نباشد رنج و اضطراب از بین بردن آن را تحمل کند.
2. شلوغی محل زندگی
در زمانی که فرد نمی‌تواند چیزی را دور بریزد روز به روز به تعداد آن می‌افزاید و همین مسئله باعث شلوغ شدن و انباشته شدن وسایل در اتاق و محل زندگی مخصوصا مکان‌هایی که رفت و آمد و دیگر کارهای روزانه در آن صورت می‌گیرد می‌شود. به همین دلیل عموما اتاق نشیمن به یک انبار بدون نظم تبدیل می‌شود. اگر در خانواده‌ای چنین فردی وجود دارد ولی بعضی از مکان‌های مهم خانه خلوتند بدانید که شخص دیگری این کار را انجام داده است.
3. نابسامانی در رفتار
کسانی که دچار اختلال ذخیره کردن هستند رفتارشان هم تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد و آن را بسیار نابسامان می‌کند. در پی این اختلال افراد دچار ضعف در عملکرد اجتماعی، شغلی، خانوادگی و بخش‌های مهم زندگی می‌شوند. این افراد به گونه‌ای رفتار نامتناسب را از خود بروز می‌دهند که اطرافیان هم عموما با آن‌ها مشکل دارند.
تفاوت کلکسیون‌دارها با افرادی که اختلال احتکار دارند
برخلاف افراد کلکسیون‌دار که علاقه زیادی به جمع‌آوری اشیای خاص و باارزش از یک یا دو گروه از وسیله‌ها دارند، افرادی که دچار اختلال ذخیره کردن هستند تمایل دارند اشیای بی‌ارزش و عموما غیرقابل مصرف را از گروه‌های مختلف جمع‌آوری و نگهداری کنند. ممکن است افرادی که اختلال دارند علاقه خاصی به جمع‌آوری گونه‌ای از وسایل مانند کتاب و مجله هم داشته باشند اما تفاوت اساسی که با کلکسیونرها دارند در این است که کلکسیونرها به ارزش و کارایی وسایل هم توجه می‌کنند اما افراد دارای اختلال بدون این که به این موضوع توجه کنند آن‌ها را نگه می‌دارند و به قدری زیاد می‌شوند که زندگی فرد و اطرافیانش را مختل می‌کند.
اختلالات زمینه‌ساز یا همراه با اختلال احتکار
بعضی از اختلالات ممکن است زمینه بروز این اختلال را به وجود بیاورد و یا در زمانی که فرد دچار اختلال ذخیره کردن شد همراه با آن در شخص پدیدار شود. این اختلالات شامل انواع افسردگی، اضطراب اجتماعی، اضطراب فراگیر، وسواس فکری عملی، کمبود توجه و بیش‌فعالی است.
برای شناخت بیشتر در زمینه وسواس فکری عملی کلیک کنید.
آسیب‌های اختلال احتکار
اولین آسیبی که این نوع از اختلال به وجود می‌آورد خانواده را درگیر می‌کند. زمانی که فرد دچار این نوع اختلال است خانه را به محل شلوغی تبدیل می‌کند که افراد دیگر خانواده به دلیل شرمندگی نمی‌توانند کسی را دعوت کنند و ارتباط اجتماعی‌شان بسیار آسیب می‌بیند. این افراد عموما بهداشت را رعایت نمی‌کنند به همین دلیل خطرات زیادی آن‌ها و خانواده‌شان را دچار مشکل می‌کند. خانه این افراد ممکن است بسیار خطرناک باشد به دلیل این که وسایل زیادی در هرجای آن انباشته شده است.
درمان اختلال احتکار
برخی از روش‌های درمانی اختلال عبارتند از:
1. دارو درمانی
درصد کمی از افرادی که دچار این اختلال می‌شوند به درمان‌های دارویی واکنش مثبت نشان می‌دهد و فقط یک سوم آن‌ها با دارو بهبود پیدا می‌کنند. برای درمان این اشخاص از داروهای ضد افسردگی مانند کلومیپرامین، پاروکستین، فلووکسامین، سرترالین و سیتالپرام از خانواده SSRI استفاده می‌شود.
برای اطلاعات بیشتر در زمینه داروهای ضد افسردگی کلیک کنید.
2. روان درمانی شناختی رفتاری
بیشتر روانشناسان معتفدند بهترین راه برای درمان این بیماری درمان شناختی رفتاری است و بسیاری از افراد مبتلا با این درمان بهبود پیدا می‌کنند. در این راه فرد را به سمت قرار گرفتن در مرکز محرک‌ها و دوری از پاسخ هدایت می‌کند. در این روش تصمیم‌گیری درست به شخص آموزش داده می‌شود تا بتواند یک سری از وسایل را دور بریزد. گروه درمانی می‌تواند فرد را بهتر کند اما نمی‌تواند او را کاملا درمان کند. برای دریافت مشاوره در زمینه اختلال احتکار میتوانید با مرکز مشاوره روانشناسی کانون مشاوران تماس بگیرید.