آیا رفتار با فرد معتاد اصول و قواعد خاصی دارد؟ آیا نحوه رفتار اطرافیان می‌تواند تأثیر جدی بر فرآیند اعتیاد یا ترک آن داشته باشد؟ متخصصان حوزه سلامت روان و اعتیاد اغلب بر نقش حمایت اجتماعی در بهبود روند اعتیاد تأکید بسیاری می‌کنند و معتقدند رفتارهایی نظیر طرد، برچسب زدن و سرزنش کردن افراد معتاد تنها به سقوط بیشتر آن‌ها می‌انجامد و کمکی به درمان فرد نمی‌کند. بنابراین نحوه تعامل صحیح و رعایت توصیه‌های لازم در فرآیند ترک اهمیت بسزایی دارد. در ادامه به بیان توصیه‌های مختلفی جهت برخورد با افراد معتاد خواهیم پرداخت، پس با ما همراه باشید.
منبع: رفتار با معتاد
اهمیت داشتن رفتار صحیح با افراد معتاد
بسیاری از افراد نگاهی سطحی به موضوع اعتیاد دارند و آن را نتیجه عواملی نظیر بی‌ارادگی، خودخواهی و تنوع طلبی می‌پندارند. درست است که این مسائل می‌تواند در روند اعتیاد مؤثر باشند اما اصل ماجرا به موضوع دیگری برمی‌گردد. در واقع کارشناسان معتقدند اعتیاد نوعی آسیب اجتماعی است و عوامل روانشناختی نقش تعیین کننده‌ای در بروز آن دارند. برای مثال کمبود اعتماد به نفس، ناتوانی در حل مشکلات زندگی، احساس درماندگی شدید، نداشتن حمایت عاطفی کافی در زندگی و کمبود مهارت‌هایی نظیر مهارت جرات مندی از جمله عوامل روانشناختی بسیار مهمی هستند که زیربنای اعتیاد را تشکیل می‌دهند.
با توجه به این مسئله داشتن رفتارهای نامناسب نظیر طرد کردن فرد، متوسل شدن به زور و اجبار، انگ زدن و سرزنش کردن با تضعیف بیشتر روحیه فرد، تنها احتمال ترک را کاهش می‌دهند و باعث می‌شوند که او بیش از پیش برای آرام کردن خود و رهایی از فشارهای پیرامون به مواد پناه ببرد.
توصیه‌هایی برای رفتار با فرد معتاد
ارتباط با افراد معتاد به خصوص برای آن‌هایی که تعامل نزدیکی با این افراد دارند چالش‌ها و دشواری‌های زیادی را به همراه دارد و نیازمند دریافت آموزش‌های به خصوصی است. برای اینکه بتوانید در این زمینه توانمند شوید مراجعه به یک روانشناس متخصص در حیطه اعتیاد می‌تواند تا حد زیادی به شما کمک کند. ما در ادامه به ارائه چند توصیه مهم در این زمینه پرداخته‌ایم.
در قدم اول اطلاعات خود را افزایش دهید
پیش از هر چیز برای اینکه بتوانید برخورد مناسبی با فرد معتاد داشته باشید لازم است که بتوانید در زمینه اعتیاد اطلاعات خود را به روز کنید و در مورد فرایند آن آگاهی بیشتری کسب نمایید. برای مثال تلاش کنید تا در مورد نحوه تأثیرگذاری اعتیاد بر اعضای خانواده، بستگان و دوستان اطلاعات بیشتری کسب کنید و در مورد علل و آثار آن از متخصصین سؤال بپرسید. آگاهی یکی از قدرتمندترین ابزارهایی است که به شما کمک می‌کند تا فرد مقابل خود را بیشتر درک کنید و بتوانید تعامل سازنده‌ای را با او داشته باشید.
برای آگاهی بیشتر در زمینه ترک اعتیاد کلیک کنید.
هنگام رفتار با معتاد به دنبال دریافت خدمات حرفه‌ای باشید
امروزه اعتیاد به عنوان یک بیماری مغزی عود کننده در نظر گرفته می‌شود و از همین رو متخصصین رشته‌های مختلفی برای کمک به بیماران مبتلا به سوءمصرف مواد و الکل آموزش می‌بینند و می‌توانند به شما در این زمینه کمک کنند. از جمله این متخصصان می‌توان به روانشناسان، روانپزشکان، مشاوران و مددکاران اشاره کرد. از آنجایی که داشتن رابطه نزدیک با فرد درگیر اعتیاد اغلب به چالش‌های جدی می‌انجامد لازم است که همواره با یک متخصص در این زمینه در ارتباط باشید و بتوانید در مواقع ضروری از او کمک بگیرید.
بسیاری از مراکز مشاوره و مراکز اورژانس اجتماعی می‌توانند علاوه بر مشاوره حضوری با ارائه مشاوره تلفنی در زمان‌های بحران به شما کمک کنند و در نتیجه آسیب‌ها را به حداقل برسانند. برای مثال افراد معتاد در زمان‌های محرومیت از مواد پرخاشگر می‌شوند و یا رفتارهای نامناسب دیگری را نشان می‌دهند که می‌تواند برای افراد خانواده تهدید آمیز باشد. مشاورین به شما آموزش می‌دهند که چگونه در این مواقع از خود و سایرین مراقبت نمایید و اوضاع را بهترین شیوه مدیریت کنید.
از طرد کردن فرد بپرهیزید
بسیاری از افراد فکر می‌کنند که با طرد کردن فرد معتاد و یا تهدید کردن او در این باره باعث می‌شوند که فرد برای حفظ روابط هم که شده مصرف را کنار بگذارد و مواد را ترک کند. درحالی که اعتیاد در مغز فرد ریشه کرده و باعث وسوسه‌های شدیدی می‌شود که به او احساس ناتوانی و درماندگی می‌دهد. فرد معتاد که از هر زمان دیگری آسیب‌پذیری روانی بالاتری دارد هنگامی که با طرد اطرافیان و تهدیدهایشان مواجه می‌شود در اغلب موارد بیش از پیش در انزوا فرو می‌رود و برای پر کردن تنهایی خود به مصرف هرچه بیشتر مواد روی می‌آورد. به همین دلیل است که ما در اکثر موارد شاهد هستیم که مبتلایان به اعتیاد پس از طرد شدن از جانب خانواده و اطرافیان اوضاع بدتری پیدا می‌کنند و برای ترک انگیزه کم‌تری دارند.
هنگام رفتار با معتاد زور و اجبار را کنار بگذارید
با وجود پیشرفت علم و افزایش آگاهی متخصصان در زمینه اعتیاد و روش‌های درمان آن بسیاری از افراد هنوز باورهای سنتی در مورد ترک دارند و فکر می‌کنند تا زمانی که به روش‌های اجباری متوسل نشوند فرد به خودی خود نمی‌تواند مواد را کنار بگذارد. به همین خاطر است که بسیاری از خانواده‌ها گزینه‌هایی نظیر فرستادن فرد به کمپ‌های اجباری و یا بستن فرد به تخت را امتحان می‌کنند و می‌پندارند که از این طریق در حال کمک به عزیزشان هستند.
این در حالی است که امروزه اعتیاد به عنوان یک بیماری مغزی در نظر گرفته می‌شود که خصوصیت بارز آن برگشت‌پذیری بالا و قابلیت عود بسیار زیاد می‌باشد. این بیماری ناشی از کمبود برخی مهارت‌ها و توانمندی‌ها در سطح روان است و در درمان آن باید حتماً علل زیربنایی مورد توجه قرار بگیرد و پیامدهای آن نیز جبران گردد. استفاده از زور و اجبار هرچند می‌تواند بدن فرد را از مواد پاک کند اما ذهن و مغز او را در وضعیت درمان نشده رها می‌سازد که همین امر احتمال بازگشت مجدد به سوی اعتیاد را افزایش می‌دهد و به تلاش‌های مکرر و ناموفقی می‌انجامد. در نتیجه تلاش کنید تا با روش‌های نوین ترک اعتیاد آشنا شوید و در برخوردهای خود از زور و اجبار استفاده نکنید.
حمایت‌های خود را تعدیل کنید
بسیاری از افراد نگاه صفر و صدی در تعاملات خود دارند. همین امر باعث می‌شود که در برخورد با افراد معتاد نیز همین الگوی رفتاری را تکرار کنند و دچار مشکل شوند. در واقع بسیاری از افراد یا فرد معتاد را طرد می‌کنند و یا اینکه حمایت‌های بسیار افراطی از او به عمل می‌آورند. همان طور که ترک کردن و تنها گذاشتن فرد معتاد در این شرایط بسیار آسیب زننده است حمایت افراطی نیز می‌تواند به پیامدهای ناگوار زیادی بیانجامد و انگیزه‌های فرد برای ترک را از او بگیرد.
به همین خاطر لازم است که در کنار محبت و پذیرشی که نسبت به فرد درگیر در اعتیاد دارید جدیت خود را نیز حفظ کنید و به خصوص مسئولیت کارهای اشتباه او را به گردن نگیرید. این مسئله در بین همسران و والدین بسیار دیده می‌شود که دائماً به خاطر حمایت از فرد معتاد در حال رفع و رجوع اشتباهات او هستند و از مواجه شدن وی با پیامدهای کارهایش جلوگیری می‌کنند. این امر باعث می‌شود که مسئولیت‌پذیری فرد معتاد به مرور از بین برود و او دائماً به شما تکیه کند. از همین رو در این شرایط حل کردن اوضاع را به خود فرد بسپارید و به جای اینکه کارهایش را انجام دهید به عنوان یک راهنما کنار او بمانید و به او کمک کنید تا خود بتواند اوضاع را مدیریت کند.
برای شناخت بیشتر در زمینه مشاوره ترک اعتیاد کلیک کنید.
سؤالات متداول درباره رفتار با معتاد
– آیا ممکن است فرد مبتلا به شیشه به اعمال پرخاشگرانه بسیار خطرناک روی بیاورد؟
بله. متأسفانه شیشه با ایجاد توهم‌های بینایی و شنوایی در فرد باعث می‌شود که او با مصرف این ماده از واقعیت فاصله بگیرد و تجربیاتی داشته باشد که دیگران قادر به درک آن نباشند. این توهمات گاهی باعث می‌شود که فرد بر اساس آن‌ها عمل کردن و به خود و اطرافیانشان آسیب برسانند. در نتیجه بسیار اهمیت دارد که در این شرایط از خود و خانواده‌تان محافظت کنید و وسایل خطرناکی نظیر چاقو را دور از دسترس قرار دهید و در صورت مشاهده رفتارهای پرخطر سریعاً با اورژانس اجتماعی تماس بگیرید.
– من همسرم اعتیاد دارد و در عین حال بسیار به من علاقه مند است. از وقتی متوجه شدم که او مواد مصرف می‌کند با قهر کرده‌ام. او با وجود اینکه به من ابراز محبت می‌کند هیچ اقدامی برای ترک نمی‌کند. باید چه کار کنم؟
توجه داشته باشید که انجام رفتارهایی نظیر قهر کردن می‌تواند باعث انزوای هرچه بیشتر همسرتان شود و بیش از پیش او را به محیط بیرون از خانه سوق دهد. درست است که همسرتان به شما علاقه دارد اما لازم است بدانید که افراد معتاد مهارت‌های کنترل هیجان درستی ندارند و هنگامی که با طرد عزیزانشان مواجه می‌شوند بیش از پیش به مصرف مواد می‌پردازند. در نتیجه به جای اینکه همسرتان را طرد کنید سعی کنید به او نشان دهید که درک متقابلی از شرایط او دارید و بیشتر او را برای مراجعه به یک مرکز تخصصی اعتیاد تشویق کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر در این مورد بهتر است با مرکز مشاوره روانشناسی در ارتباط باشید.
منبع: رفتار با معتاد