چقدر با انواع داروهای اعتیاد آور و تاثیرات آن‌ها آشنا هستید؟ متأسفانه فرهنگ اشتباه مصرف خودسرانه دارو در دنیا و به خصوص در ایران باعث شده تا افراد ناخواسته به یک سری از داروها اعتیاد پیدا کنند. اگر فردی به صورت خودسرانه دارویی را مصرف کند، بعد از مدتی به اصطلاح بدنش به آن عادت کرده و برای اینکه تأثیر آن را احساس کند دوز مصرفی خود را افزایش می‌دهد و آنقدر این کار را تکرار می‌کند که مصرف دارو همه زندگی او را تحت تأثیر قرار می‌دهد. مصرف خودسرانه دارو سیستم ایمنی بدن افراد را ضعیف می‌کند و باعث می‌شود به انواع مختلفی از بیماری‌ها مبتلا شوند. داروهای اعتیاد آور شامل آرامبخش‌ها، مسکن‌ها، محرکها، داروهای روان درمانی و داروهای توهم زا هستند که در ادامه به بررسی هر کدام از آن‌ها خواهیم پرداخت.
منبع: انواع داروهای اعتیاد آور
انواع داروهای اعتیاد آور
طیف وسیعی از داروهای اعتیاد آور وجود دارد که وقتی بتوانیم در مورد آن آگاهی داشته باشیم و هوشیارانه و طبق تجویز پزشک آن‌ها را مورد استفاده قرار دهیم می‌توانیم از اعتیاد به آن‌ها جلوگیری کنیم. مهم‌ترین قدم در این راه تغییر فرهنگ مصرف خودسرانه دارو است. اگر این امر به خصوص در کشور ما اصلاح شود جلوی بسیاری از اعتیاد‌ها گرفته خواهد شد.
دسته بندی انواع داروهای اعتیاد آور
1- داروهای آرام بخش
همانطور که از نامشان مشخص است این داروها باعث کاهش سطح استرس و اضطراب در فرد خواهد شد. باربیتورات‌ها و داروهای ضد اضطراب (از جمله بنزودیازپین‌ها) از جمله این داروها محسوب می‌شوند.
برای شناخت بیشتر در زمینه درمان اضطراب کلیک کنید.
2- داروهای برانگیزاننده و محرک
این داروها باعث افزایش هوشیاری، تمرکز و افزایش اعتماد به نفس در افراد می‌شود. داروهای حاوی کافئین، داروهای حاوی نیکوتین، آمفتامین، متامفتامین کوکائین و ریتالین از جمله این داروها هستند.
3- داروهای توهم زا
این داروها در ادراک فرد تأثیر می‌گذارد و باعث ایجاد توهم می‌شود. PCPA ، LSD، سیلوسایبین، DMT، مسکالین، THC و PCP جزو داروهای توهم زا محسوب می‌شوند.
4- داروهای روان درمانی
برای درمان و بهبود اختلالاتی چون افسردگی و روان پریشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. طبقه بندی آن نیز بر همین اساس است یعنی داروهای ضد روانپریشی و داروهای ضد افسردگی جزء این دسته قرار می‌گیرند.
5- داروهای مسکن
مسکن‌ها برای کاهش دردها در قسمت‌های مختلف بدن مورد استفاده قرار می‌گیرند. آسپرین، داروهای افیونی مانند مورفین، کودئین، مخدرهای صنعتی یا شبه افیون‌ها مانند ترامادول و متادون از جمله این داروها هستند.
آرامبخش‌ها از انواع داروهای اعتیاد آور
داروهای اعتیاد آوری که در دسته آرامبخش‌ها قرار می‌گیرند باعث شده تا فرد احساس آرامش کند و وقتی هم دوزهای بالایی را استفاده می‌کند، هوشیاری‌اش را از دست می‌دهد. این داروها شامل موارد زیر هستند.
باربیتورات‌ها
کسانی که می‌خواهند سطح بالایی از آرامش را دریافت کنند و استرس و اضطراب خود را کاهش دهند به سراغ مصرف باربیتورات‌ها می‌روند. شاید در لحظاتی و یا برای مدتی کوتاه فرد آرامشی را که می‌خواهد به دست آورد اما بعد از مدتی عوارضی چون مشکلاتی در راه رفتن، حرف زدن، ناهشیاری، اغما و در موارد خطرناک باعث مرگ مصرف کننده می‌شود. افراد می‌توانند با تغییر سبک زندگی، بهبود تغذیه و از همه مهم‌تر مراجعه به روانشناس چه به صورت حضوری و چه تلفنی، مشکلات خود را برطرف کنند و به آرامشی که می‌خواهد برسد.
داروهای ضد اضطراب
افرادی که اضطراب شدید داشته و در واقع دچار اختلالات اضطرابی هستند به طرف مصرف داروهای ضد اضطراب از خانواده بنزودیازپین‌ها مثل دیازپام می‌روند. البته برخی از این داروها توسط پزشک برای درمان اختلالات خواب تجویز می‌شوند اما مصرف خودسرانه آن متأسفانه وابستگی شدیدی را در افراد ایجاد می‌کنند. تجویز دارو برای درمان اختلال اضطرابی باید با تجویز شخص پزشک انجام شود.
محرکها از انواع داروهای اعتیاد آور
این داروها باعث می‌شوند فرد فعال شده و انرژی دو چندانی را برای انجام کارهایش پیدا کند. به همین دلیل است که نام محرک را بر روی این داروها گذاشته‌اند. این داروها شامل موارد زیر است.
آمفتامین، متامفتامین و کوکائین
هر سه این داروها تأثیرات مشابهی را دارند و به فرد کمک می‌کنند در هوشیاری بالایی قرار بگیرد و بسیار فعال شود. فرد وقتی این داروها را مورد استفاده قرار می‌دهد دوپامین زیادی در بدنش ترشح می‌شود و به همین جزء محرک‌های قوی به شمار می‌روند. البته در مصرف طولانی مدت عوارضی چون توهم و هذیان و نشانه‌های روان پریشانه را در فرد ایجاد می‌کند که در صورت شدت آن ممکن است به خودش و دیگران آسیب وارد سازد.
ریتالین
این دارو طبق تجویز پزشک برای کودکان بیش فعال تجویز می‌شود. این دارو باعث می‌شود که افراد کمتر به خواب بروند و متأسفانه توجه جوانان را به خود جلب کرده و مورد سوء استفاده قرار می‌گیرد. مصرف ریتالین به خصوص در ایام امتحانات نیز در بین دانش آموزان و دانشجویان افزایش می‌یابد. ریتالین باعث ایجاد وابستگی در فرد می‌شود به همین دلیل مصرف خودسرانه آن اعتیاد آور خواهد بود.
داروهای توهم زا از انواع داروهای اعتیاد آور
شرایط زندگی در دنیا طوری شده که افراد ترجیح می‌دهند در سطح هوشیاری خود تغییراتی را ایجاد کنند. مثلاً مصرف ماری جوانا باعث می‌شود فرد برای مدتی دچار توهم شده و از دنیای واقعی فاصله می‌گیرد. این داروها شامل موارد زیر هستند.
PCPA ،LSD، سیلوسایبین و DMT
این داروها در صورتی که توسط افراد مورد سوء استفاده قرار بگیرد باعث توهم در بینایی و شنوایی افراد می‌شود. در اوایل این توهمات می‌تواند برای افراد شیرین و خوشایند باشد اما بعد از مدتی ترس و اضطراب مصرف کننده را فرا می‌گیرد.
فن سیکلیدین و THC (یکی از عناصر فعال ماری جوانا) از جمله داروهایی است که متأسفانه توسط بسیاری مورد سوء استفاده قرار می‌گیرد. این داروها با از بین بردن عوامل ناراحت کننده در فرد در مدت کوتاهی احساسات خوبی را به او منتقل می‌کند اما کمی بعد باعث ایجاد توهمات شدید در بینایی و شنوایی افراد می‌گردد و وقتی هم این دارو به آن‌ها نرسد پرخاشگری و بی قراری را از خود نشان می‌دهند و ممکن است به دیگران نیز آسیب برسانند.
داروهای روان درمانی از انواع داروهای اعتیاد آور
این دسته از داروهای برای درمان اختلالات روانی در افراد طبق دستور پزشک تجویز می‌شود که شامل موارد زیر هستند.
داروهای ضد روانپریشی
کلرپرومازین یکی از داروهای ضد روانپریشی است. این دارو به صورت ویژه برای درمان بیماری اسکیزوفرنی مورد استفاده قرار می‌گیرد و در واقع جزء اولین داروهایی است که برای این بیماری روحی تجویز می‌شده است. افرادی که از اسکیزوفرنی رنج می‌برند دچار توهم و هذیان می‌شوند. با مصرف کلرپرومازین از میزان توهمات و سایر علائم اختلال‌شان کاسته می‌شود. برخی از افراد از این دارو به صورت خودسرانه و بدون تجویز پزشک استفاده می‌کنند. عوارض مصرف خودسرانه آن شامل بی‌خوابی، افسردگی، یبوست و در نهایت علائم اعتیاد است.
داروهای ضد افسردگی
داروهای ضد افسردگی همانطور که از نامش پیداست برای بهبود و کاهش و درمان افسردگی افراد تجویز شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد. مصرف خودسرانه بدون تجویز پزشک باعث عوارضی چون افزایش فشار خون و بی‌خوابی می‌گردد. برخی از محققان و صاحب نظران در عرصه پزشکی معتقدند که مصرف این داروها نمی‌تواند در فرد افسردگی ایجاد کند. اما بسیار مشاهده شده افرادی که این داروها را خودسرانه مورد استفاده قرار دادند به آن وابسته شده و بعد از ترک نیز علائمی به سراغشان می‌آید. پس دقت کنید که هر دارویی را طبق تجویز پزشک خود مورد استفاده قرار دهید.
برای آگاهی بیشتر در زمینه داروهای ضدافسردگی کلیک کنید.
داروهای مسکن از انواع داروهای اعتیاد آور
درد جسمی و روحی همیشه همراه انسان است. از این رو انسان‌ها همیشه به دنبال راه‌هایی بوده‌اند که دردهایشان و به خصوص دردهای جسمانی خود را تسکین دهند و مدتی را آرام بگیرند. اگر بخواهیم از قدیمی‌ترین مسکن‌ها نام ببریم (افیون‌ها و شبه افیون‌ها) در اولویت قرار می‌گیرند. این‌ها برای مدت کوتاهی دردهای فیزیکی فرد را ساکت می‌کنند. این داروها شامل موارد زیر هستند.
مورفین، ترامادول، کدئین و متادون
برخی دیگر از مسکن‌ها علاوه بر خاصیت ضد دردی که دارند منجر به اعتیاد افراد می‌شوند. مورفین، ترامادول، کدئین و متادون با ایجاد نشئگی در افراد، احساس خوبی را به آن‌ها منتقل می‌کنند. این داروها بعد از مدتی اثر خود را در بدن فرد کاهش می‌دهند و به همین دلیل مصرف کننده مجبور است دوز مسکن را افزایش دهد. وقتی افراد بر روی مسکنی که می‌خورند کنترل نداشته باشند و مقدار آن را افزایش دهند می‌توانند در معرض اوردوز قرار بگیرند. اگر فردی تصمیم بگیرد که مصرف خود را قطع کند علائمی چون ترک و خماری در فرد ایجاد می‌شود.
آسپرین‌ها
معمولاً از آسپرین برای کاهش تب، درد دندان و سر درد استفاده می‌شود. اما وقتی افراد از این داروها به صورت خودسرانه استفاده می‌کنند مسمومیت و مشکلات شدید قلبی به سراغشان خواهد آمد.
ترامادول
مسکن دیگری که برای دردهای خفیف و شدید مورد استفاده قرار می‌گیرد، ترامادول است. این دارو احساساتی چون سرخوشی و شادابی کوتاه مدتی را برای فرد ایجاد می‌کند و همین باعث می‌شود که بخواهد بارها و بارها آن را مورد استفاده قرار دهد. اما مصرف ترامادول اعتیاد آور است و اگر فردی به مصرف خودسرانه آن را ادامه دهد می‌تواند دچار مسمومیت شده و جانش را از دست بدهد.
خطرساز بودن اعتیاد به انواع داروهای اعتیاد آور
همانطور که متوجه شدید طیف گسترده‌ای از داروها می‌توانند زمینه‌های اعتیاد را در افراد فراهم کنند. اعتیاد به داروها مانند اعتیاد به مخدرهای دیگر است و اگر افراد بیش از حد آن را مورد استفاده قرار دهند، اوردوز می‌کنند و ممکن است جانشان را از دست بدهند. اگر کسی بخواهد اعتیاد به دارویی را ترک کند باید مراحلی چون سم‌زدایی، روان درمانی و شرکت در برنامه‌های پیشگیری از ترک را طی کند و در این راه صبور باشد.
دلایل ایجاد اعتیاد به داروها
_ زمینه‌های ژنتیکی و خانوادگی در افراد
_ مصرف خودسرانه دارو بدون تجویز پزشک
_ پیدا کردن راه فرار برای رهایی از مشکلات زندگی
_ دریافت حس لذت از داروی تجویز شده و عدم قطع آن
_ مشکلات در کودکی فرد مثل آزار روحی و جسمی
_ عدم توجه والدین به فرزند و یا تنبیهات بدنی
_ استرس و اضطراب در هر بخش از زندگی
_ خارج شدن کنترل مصرف دارو از دست فرد
درمان اعتیاد به انواع داروهای اعتیاد آور
ترک اعتیاد به دارو باید به صورت جسمانی و روحی مورد توجه قرار بگیرد. در درمان جسمانی دارو باید به صورت کامل از بدن فرد خارج شود که این کار از طریق سم زدایی صورت می‌گیرد. در درمان روحی با کمک مشاوره ترک اعتیاد هر نوع وابستگی روانی فرد به دارو مورد بررسی قرار می‌گیرد و فرد را از نظر فکری آزاد می‌کنند.
برای اطلاعات بیشتر در زمینه مشاوره ترک اعتیاد کلیک کنید.
سؤالات متداول
ترامادول به چه شکلی مورد مصرف قرار می‌گیرد و چه عوارضی روی فرد دارد؟
به شکل قرص و کپسول 50 و 100 میلی گرمی مورد استفاده قرار می‌گیرد و در صورت مصرف بی رویه و سرخود باعث سرگیجه، ضعف، تهوع، استفراغ، یبوست، خواب آلودگی، خشکی دهان، تعریق و نارسایی کلیه می‌شود.
بهترین راه برای کاهش اعتیاد افراد به داروهای اعتیاد آور چیست؟
افزایش آگاهی مردم در خصوص داروها و حوزه سلامت یکی از بهترین راه‌ها برای جلوگیری از مصرف خودسرانه و بی رویه داروهای اعتیاد آور است. برای دریافت مشاوره در زمینه ترک انواع داروهای اعتیادآور میتوانید با مرکز مشاوره روانشناسی کانون مشاوران در ارتباط باشید.
منبع: انواع داروهای اعتیاد آور