بازگشت به اعتیاد پس از ترک یکی از عمده‌ترین مشکلاتی است که افراد در درمان سوءمصرف مواد با آن مواجه می‌شوند. در بسیاری از مواقع دیده می‌شود که فرد با اینکه دوره‌های سم‌زدایی بسیار دشواری را پشت سر می‌گذارد با این حال پس از مدتی مجدداً به سمت مواد کشیده شده و نمی‌تواند در برابر وسوسه‌های فکری خود در مورد مصرف غلبه کند. از علل بازگشت مجدد پس از مصرف می‌توان به افسردگی، عدم آمادگی برای ترک، خودکارآمدی پایین و عوامل برانگیزاننده اشاره کرد. اگر شما هم در مسیر ترک اعتیاد با این مشکل مواجه شده‌اید و به دنبال کشف علل و راه‌های پیشگیری هستید تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
منبع: بازگشت به اعتیاد پس از ترک
علل بازگشت به اعتیاد پس از ترک
شاید این سؤال در ذهنتان شکل بگیرد که چرا افراد با وجود تمام سختی‌های طاقت فرسایی که در مسیر ترک تحمل می‌کنند، مجدداً به مصرف گرایش پیدا می‌کنند. ما در ادامه تلاش کرده‌ایم تا به مهم‌ترین علل موجود در این زمینه اشاره کنیم.
افسردگی از علل بازگشت به اعتیاد پس از ترک
افسردگی یکی از مهم‌ترین عواملی است که در بازگشت به اعتیاد پس از ترک تأثیر می‌گذارد چراکه ریشه اعتیاد بسیاری از افراد به مشکلات خلقی و احساس ناکامی آن‌ها در زندگی باز می‌گردد. در واقع عدم توانایی برای کسب لذت در زندگی و نداشتن مهارت حل مسئله باعث می‌شود که افراد به سمت راه‌حل‌های موقتی برای تجربه شادی و لذت کشیده شوند که مصرف مواد یکی از آن‌ها است.
در این شرایط تا زمانی که افسردگی درمان نشود ترک پایدار نیز امکان‌پذیر نخواهد بود چراکه فرد به صورت شرطی آموخته است که با قرار گرفتن در حالات روحی ناخوشایند به مصرف مواد روی بیاورد. درمان افسردگی به فرد کمک می‌کند تا با ریشه‌کن کردن عامل اصلی اعتیاد بتواند به احتمال بیشتری ترک موفقیت‌آمیز داشته باشد و دوره‌های پرهیز طولانی‌تری را تجربه نماید. برای اینکه بتوانید علل زیربنایی اعتیاد را دریابید و آن‌ها را مورد درمان قرار دهید مراجعه به یک روانشناس در کنار مراجعه به یک پزشک بسیار کمک کننده خواهد بود.
برای آگاهی بیشتر در زمینه مشاوره ترک اعتیاد کلیک کنید.
احساس خودکارآمدی پایین
شکست و لغزش در اعتیاد به دلیل آسیب‌ها و تغییرات مغزی ناشی از مصرف مواد امری طبیعی است که می‌توان با آموزش و تمرین مهارت‌های گوناگون آن را بهبود بخشید. با این حال این شکست‌ها تأثیر بسیار زیادی در روحیه فرد می‌گذارند و باعث می‌شوند که او اعتماد کمتری به توانایی‌های خود داشته باشد. این مسئله که در روانشناسی با عنوان کاهش خودکارآمدی مطرح می‌شود در بازگشت افراد به سمت مصرف مجدد نقش بسیار مهمی دارد و یکی از اصلی‌ترین دلایل این موضوع شناخته می‌شود. واکنش منفی اطرافیان، شناخته شدن به عنوان یک آدم ضعیف و بی‌اراده از جمله مواردی هستند که تا حد زیادی به اعتماد به نفس و خودکارآمدی فرد آسیب می‌زنند و توانایی او را برای ادامه مسیر کاهش می‌دهند.
در این شرایط لازم است که هر لغزش را به جای شکست به عنوان یک چالش در نظر بگیرید و از آن به عنوان یک موقعیت منحصر به فرد و آموزنده استفاده کنید تا بتوانید نقاط ضعف خود را بشناسید و برای رفع آن‌ها تلاش کنید. شرکت در جلسات روان درمانی و بهره‌مند شدن از درمان‌هایی نظیر درمان شناختی رفتاری تا حد زیادی می‌توانند در این مسیر به شما کمک کنند.
عدم آمادگی برای ترک از علل بازگشت به اعتیاد پس از ترک
بسیاری از افرادی که برای ترک مراجعه می‌کنند به اصرار خانواده‌هایشان و یا حتی به اجبار آن‌ها فرایند درمان را آغاز کرده‌اند. در حالی که اولین قدم برای ترک موفق داشتن انگیزه کافی برای کنار گذاشتن مواد است. در بسیاری از موارد فرد با وجود اینکه برای ترک مراجعه کرده هنوز نسبت به پیامدهای منفی مصرف مواد آگاهی ندارد و اگر اجباری در کار نباشد به مصرف خود ادامه می‌دهد. در این شرایط احتمال عود مصرف و لغزش‌های مکرر تا حد بسیاری بالاست. برای پیشگیری از این موضوع لازم است که ابتدا فرد در جلسات رواندرمانی و مصاحبه انگیزشی شرکت کرده، برای ترک آماده شده و سپس درمان را شروع کند. در غیر این صورت با کم شدن فشارهای محیطی و نظارت اطرافیان مصرف مجدد مواد هرگز مسئله دور از انتظاری نیست.
عوامل برانگیزاننده
عوامل گوناگونی وجود دارند که فرد را برای مصرف مواد تحریک می‌کنند. این عوامل که به عنوان عوامل برانگیزان شناخته می‌شوند اغلب شرایطی هستند که فرد قبلاً در آن‌ها مواد مصرف می‌کرده است. از جمله موقعیت‌های برانگیزان می‌توان به قرار گرفتن در جمع دوستان مصرف کننده، دچار شدن به هیجانات ناخوشایند نظیر خشم و رفتن به مکان‌هایی که قبلاً در آنجا مواد مصرف می‌شده اشاره کرد.
عوامل برانگیزان در هر فردی منحصر به فرد و متفاوت است. به همین خاطر یکی از راه‌های اصلی غلبه بر وسوسه این است که فرد بتواند موقعیت‌های برانگیزان مرتبط با خود را شناسایی کرده و راه‌های دوری کردن از آن‌ها را بیاموزد.
پیشگیری از بازگشت به اعتیاد پس از ترک
پیشگیری از مصرف مجدد پس از ترک اعتیاد مراقبت، تلاش و کوشش‌های بسیاری را از جانب فرد و اطرافیان می‌طلبد. پیش از هر چیز لازم است که بیمار در کنار دریافت خدمات پزشکی درمان‌های روان شناختی را نیز آغاز کند و با علل اعتیاد خود، عوامل برانگیزن و آسیب‌های روانی ناشی از مصرف مواد در خود آشنا شود. در کنار جلسات فردی درمانگر می‌تواند جلسات خانواده درمانی را ترتیب دهد تا به کمک آن اعضای خانواده بتوانند درک بهتری از عضو درگیر در اعتیاد داشته باشند و بدانند که در موقعیت‌های دشواری نظیر بروز لغزش چه رفتارهای انجام دهند. مطالعات نشان می‌دهد که همراه شدن خدمات روان شناختی و خانواده درمانی در کنار درمان‌های پزشکی می‌تواند تأثیر درمان‌های پزشکی را دو چندان کند.
برای کسب اطلاعات بیشتر از ترک اعتیاد کلیک کنید.
سؤالات متداول
– گروه درمانی چیست و چه کمکی به بروز عود پس از ترک می‌کند؟
گروه درمانی به خصوص شرکت در گروه‌های خودیاری یکی از روش‌های بسیار مؤثر در پیشگیری از عود و بازگشت به اعتیاد پس از ترک محسوب می‌شود. در این گروه‌ها افرادی که همگی قبلاً درگیر معضل اعتیاد بوده‌اند گرد هم جمع می‌شوند و با به اشتراک گذاشتن تجربیات مشابه به یکدیگر کمک می‌کنند.
برای دریافت مشاوره در زمینه ترک اعتیاد میتوانید با مرکز مشاوره روانشناسی کانون مشاوران در ارتباط باشید.