هورمون کورتیزول یکی از هورمون‌های مهم در بدن انسان است. در واقع نام دیگر آن هورمون استرس است که باعث می‌شود فرد در مواقع ضروری هوشیارتر به نظر برسد. عواملی مثل بی‌خوابی در افراد باعث می‌شود این هورمون قوی‌تر عمل کند. همچنین موجب می‌شود افراد سطوح مختلفی از استرس را تجربه کنند. برای اینکه این هورمون در بدن شما به صورت متعادل فعالیت کند باید خودتان نیز تلاش کنید. بهبود سبک زندگی، زمان خواب و بیداری و عوامل بسیار دیگری که در ادامه به آن خواهیم پرداخت همگی به تعادل این هورمون در بدن کمک می‌کنند.
برای دریافت مشاوره در زمینه راه‌های کاهش هورمون استرس میتوانید با مرکز مشاوره روانشناسی کانون مشاوران و با شماره 02122016024 تماس بگیرید.
منبع: هورمون کورتیزول
هورمون کورتیزول
از کورتیزول به عنوان سیستم زنگ دار داخلی نیز یاد می‌کنند. این هورمون برای کنترل خلق‌وخو، انگیزه و ترس با قسمت‌های خاصی از مغز همکاری می‌کند. البته فقط عامل اضطراب و استرس در افزایش و یا کاهش این هورمون در بدن نقش ندارد و عوامل بسیاری در آن موثر هستند. در ادامه ما جزئیات بیشتری از این هورمون را برای شما توضیح می‌دهیم. لطفاً تا انتها همراه ما باشید.
نحوه کارکرد هورمون کورتیزول
کورتیزول یک هورمون استروئیدی از نوع گلوکوکورتیکوئید است که 75 تا 90 درصد کورتیکوئید پلاسما را تأمین می‌کند و توسط غدد فوق کلیوی مستقر روی هر کدام از کلیه‌ها ترشح و تولید می‌شود. زمانی که کورتیزول در جریان خون ترشح می‌شود، می‌تواند روی قسمت‌های مختلفی از بدن اثر کرده و باعث سلامتی جسمی و روحی در فرد می‌شود.
برای آگاهی بیشتر در زمینه کنترل اضطراب کلیک کنید.
نقش هورمون کورتیزول در بدن انسان
این هورمون نحوه استفاده بدن از کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها و پروتئین‌ها را کنترل می‌کند. التهاب را پایین نگه می‌دارد و فشار خون را تنظیم می‌کند و بر افزایش قند خون نقش دارد. همچنین کورتیزول در کنترل چرخه خواب و بیداری موثر است. در دوران بارداری نیز کورتیزول از جنین در حال رشد حمایت می‌کند. یکی دیگر از نقش‌های هورمون کورتیزل این است که انرژی را تقویت می‌کند تا بتوانید استرس را برطرف کرده که در نتیجه آن به تعادل روحی خواهید رسید.
عوامل افزایش سطح کورتیزول
عوامل زیادی باعث بالا رفتن سطح کورتیزول در بدن می‌شود. همانطور که می‌دانید هر چیزی اگر بیش از حد بالا برود و یا پایین بیاید برای سلامتی افراد مضر است. عواملی چون عفونت‌ها، تروما (ضربه روحی یا جسمی)، افسردگی شدید، مصرف استروئید، فعالیت بدنی بیش از حد، مصرف بیش از حد الکل و اختلالات آدرنال منجر به افزایش کورتیزول در بدن می‌شود.
نشانه‌های بالا بودن میزان هورمون کورتیزول
وقتی کورتیزول در بدن شما بیش از حد ترشح می‌کند با نشانه‌هایی همراه است که معمولاً فرد آن را احساس می‌کند. علائمی چون فشار خون بالا، پوکی استخوان، خستگی، تحریک پذیری، مشکلات گوارشی، کاهش قدرت عضلانی، تغییر ناگهانی خلق‌وخو، مشکل خواب، جمع شدن آب در پلک‌ها، میزان گلوکوز خیلی بالا در خون، وجود موهای زائد زیاد در صورت، چاقی در منطقه شکم و تشکیل رسوبات چربی در گردن از جمله نشانه‌های بالا بودن میزان کورتیزول در بدن است.
کنترل هورمون کورتیزول در بدن
برای اینکه این هورمون در بدن شما به صورت متعادل فعالیت کند باید خودتان نیز تلاش کنید. از جمله این فعالیت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
بهبود سبک زندگی از راهکارهای کنترل هورمون کورتیزول
سبک زندگی خود را مورد ارزیابی قرار دهید. برای کارهای روزانه خود برنامه بریزید و سعی کنید همه چیز را تحت کنترل داشته باشید. هر چیز غیرمنتظره‌ای هم اتفاق افتاد سعی کنید آرامش خود را حفظ کنید و بعد از انجام مورد اورژانسی دوباره به برنامه خود بازگردید.
افزایش فعالیت‌های ورزشی
سعی کنید هر روز ورزش کنید و لازم نیست ورزش‌های سخت انجام دهید. یک پیاده‌روی ساده به شما کمک می‌کند تا بتوانید آرامش بیشتری داشته باشید و سوخت و ساز بدنتان را نیز بالا ببرید.
بهبود سبک تغذیه و بازبینی رژیم غذایی
سعی کنید در رژیم غذایی خود تجدید نظر کنید و از سبک غذایی سالم پیروی کنید. یادتان باشد بهترین کار این است که در ساعات مشخص غذا بخورید و مواد غذایی ناسالم را از رژیم غذایی خود حذف کنید.
بهبود زمان خواب و بیداری از راهکارهای کنترل هورمون کورتیزول
زمان دقیقی برای خوابیدن و بیدار شدن در نظر بگیرید. سعی کنید تحت هر شرایطی بسته به ویژگی بدن خود از 7 تا 8 ساعت بخوابید. هرگز شب را بیدار نمانید تا کارهای عقب مانده را انجام دهید. این کار سطح کورتیزول را در بدن شما بهم می‌ریزد.
کاهش سطح استرس زندگی
سعی کنید از هر چیزی که باعث استرس در شما می‌شود دوری کنید. با انجام یوگا و ورزش‌های ذهنی میتوانید میزان استرس زندگی خود را کاهش دهید و کنترل کنید.
مراجعه به مشاوره
اگر با انجام کارهای بالا نتوانستید به آرامش برسید و هنوز هم علائم بالا بودن میزان کورتیزول را دارید به مشاوره مراجعه کنید تا علت روحی و روانی آن را بررسی کنید. همچنین مرکز مشاوره روانشناسی نیز با داشتن مشاوران متخصص در این زمینه می‌توانند به شما کمک کنند.
سؤالات متداول
آیا در صورت وخیم بودن علائم باید به پزشک مراجعه کنید؟
بله. در صورتی که علائم جسمی شما شدید شد به پزشک مراجعه کنید. پزشک متخصص برای معالجه شما داروهایی برای کاهش و کنترل کورتیزول تجویز می‌کند.
اگر هورمون کورتیزول خیلی کمی داشته باشم چه اتفاقی می‌افتد؟
کورتیزول خیلی کم ممکن است به دلیل بروز مشکل در غده هیپوفیز یا غده فوق کلیوی باشد و باعث بیماری آدیسون شود. علائم این بیماری شامل خستگی، سرگیجه (به خصوص هنگام ایستادن)، کاهش وزن، ضعف عضلات، تغییر خلق و خو و تیره شدن نواحی مختلف پوست می‌باشد.
برای دریافت مشاوره در زمینه راه‌های کاهش هورمون استرس میتوانید با مرکز مشاوره روانشناسی کانون مشاوران و با شماره 02122016024 تماس بگیرید.
منبع: هورمون کورتیزول