اختلال فوبیای خاص به ترس شدید از یک شیء یا یک موقعیت خاص گفته می‌شود. این افراد ترس شدیدی از ارتفاع، خون، عنکبوت، فضاهای بسته و… دارند و ترس آن‌ها تبدیل به مانعی در زندگی روزمره شده و زندگی شخصی فرد را مختل کرده است. در مواردی نیز این اختلال مانع از کار و تحصیل فرد می‌شود. برای درمان این اختلال رویکرد شناختی رفتاری یکی از موثرترین روش‌ها می‌باشد که به افراد کمک زیادی خواهد کرد. ما در ادامه مقاله قصد داریم به بررسی نشانه‌ها، علائم و راهکارهای درمانی مناسب برای اختلال فوبیای خاص بپردازیم پس تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
برای دریافت مشاوره در زمینه اختلال فوبیای خاص میتوانید با مرکز مشاوره روانشناسی کانون مشاوران و با شماره 02122016024 تماس بگیرید.
منبع: اختلال فوبیای خاص
اختلال فوبیای خاص چیست؟
فوبیای خاص ترس غیرواقعی، شدید و مدارم از چیزی یا وضعیتی خاص است. شخص مبتلا به اختلال فوبیای خاص در مواجه با چیزی که از آن هراس دارد دچار اضطراب شدید می‌شود سپس حس وحشت زدگی می‌کند و حالت انزجار به او دست می‌دهد. باید توجه داشته باشید که ترس با فوبیا متفاوت است. ترس واکشی طبیعی در مقابل خطرات است که انسان را از آن حفظ می‌کند. اما فوبیا به گونه‌ای است که فرد تلاش بسیار زیادی برای اجتناب از آن می‌کند و علاوه براین، این ترس مانعی برای زندگی فرد به وجود می‌آورد که زندگی روزانه او را مختل می‌کند. برای آگاهی بیشتر در زمینه فوبیا و ترس کلیک کنید.
انواع اختلال فوبیای خاص
اختلال فوبیای خاص به انواع گوناگونی تقسیم می‌شود. دسته اول ترس شدید از حیوانات است که در آن فرد مبتلا از حیواناتی از قبیل موش و مار سگ به شدت می‌ترسد و نمی‌تواند وجود آن‌ها را تحمل کند. دسته دوم ترس از پدیده‌های طبیعی مثل ارتفاع و یا آب است. فوبیای خاص دیگر مربوط به ترس از وضعیت‌های خاص مانند مکان‌های تنگ و یا بسته می شود. فرد مبتلا در هواپیما یا آسانسور احساس وحشت شدیدی می‌کند و نمی‌تواند به راحتی نفس بکشد. ترس از خون، خفگی و استفراغ نیز از انواع دیگر فوبیا است.
فوبیای خاص چه تاثیری بر زندگی فرد می‌گذارد؟
فوبیا در فرد مبتلا می‌تواند مانع از روال عادی زندگی او شود. ترسیدن و اجتناب کردن، معاشرت‌ها، زندگی اجتماعی و زندگی شغلی فرد را سخت می‌کند. مثلا کسی که فوبیای مار دارد نه تنها از مواجه شدن با این حیوان می‌ترسد بلکه از دیدن تصویر او در تلویزیون و عکس‌ها نیز دچار اضطراب شدید می‌شود. به همین دلیل همیشه استرس دارد و اطراف خود را چک می‌کند. این وضعیت باعث می‌شود حتی از رفتن به طبیعت نیز خودداری کند و در مواقع حاد آنقدر ترس او را ناتوان می‌کند که حتی حاضر نیست از خانه بیرون بیاید. ترس‌های گوناگون ناشی از احساسات متفاوت هستند. برای مثال فوبیای حیوانات ناشی از حس بیزاری و اجتناب و فوبیای خون ناشی از حس ترس از بیهوش شدن است. در این مورد فرد ممکن است از مراجعه به دندانپزشک و پزشک خودداری کند که برای سلامت او بسیار خطرناک است.
علائم اختلال فوبیای خاص بر اساس نظر متخصصان روانشناسی
_ ترس یا اضطراب شدید از شئ یا موقعیتی خاص
_ مواجه شدن با موقعیت هراس انگیز، اضطراب فوری را در پی خواهد داشت.
_ مواجه با موقعیت هراس‌انگیز سبب اجتناب فرد و در مواقعی با واکنش فرار همراه است.
_ ترس یا اضطراب، تناسبی با خطر واقعی که موقعیت یا شئ هراس‌انگیز ایجاد می‌کند ندارد.
_ فوبیا باید 6 ما یا بیشتر طول بکشد تا تشخیص اختلال برای آن داده شود.
_ نشانه‌های اختلال فوبیای خاص ناشی از ابتلا به سایر اختلالات روان شناختی نباشد.
درمان اختلال فوبیای خاص
موثرترین روش در درمان این اختلال درمان‌های شناختی رفتاری است که بسیار کاربرد دارند. در مواقعی که علائم اختلال شدید و غیر قابل کنترل باشد و فرد حاضر به مراجعه به روانشاس نباشد از داروهای ضد اضطراب برای کاهش و کنترل علائم اختلال استفاده می‌شود. درمان‌های شناختی رفتاری مجموعه‌ای از روش‌های درمانی است که سازمان‌یافته، کوتاه مدت و تجربی هستند. در ادامه سه روش شناختی رفتاری را در درمان فوبیای خاص توضیح داده‌ایم.
تکنیک مواجهه
این تکنیک در مورد انواع اختلالات روانشناحتی از جمله هراس، اختلالات اضطرابی و وسواس جبری استفاده می‌شود. اساس تکنیک مواجهه این است که یکی از علل تداوم اختلال این موضوع است که فرد با اجتناب یا خودداری از مواجهه شدن با محرک آزار دهنده، به سیستم شناختی فرصت نمی‌دهد تا محرک را به طور کامل ارزیابی کند. درمانگر در جریان درمان با استفاده از تکنیک مواجهه فرد مبتلا را دائما با محرک هراس‌انگیز روبه‌رو می‌کند.
البته برای موثر بودن درمان، از مواجهه به صورت تدریجی استفاده می‌کنند. درمانگر ابتدا دلایل کارآمد بودن روش مواجهه در کاهش اضطراب و ترس و مراحل کار را برای مراجع توضیح می‌دهد. سپس به او توضیح می‌دهد که در ابتدا ممکن است با افزایش میزان اضطراب مواجه شود و از این طریق فرد را آماده می‌کند. میزان موفقیت در این روش حدود 65 تا 70 درصد گزارش شده است. بسیاری از مراجعان به دلیل اضطراب در اواسط درمان آن را ترک می‌کنند. درمانگران برای جلوگیری از این مشکل بر روی آماده سازی مراجع قبل از اجرای تکنیک تاکید می‌کنند.
حساسیت‌زدایی منظم
اساس کار حساسیت زدایی منظم اصل بازداری متقابل است. بر اساس این اصل امکان تجربه همزمان دو هیجان متفاوت وجود ندارد. در واقع بر اساس اصل بازداری متقابل فرد مبتلا نمی‌تواند در یک زمان واحد دو نوع هیجان متفاوت مانند هیجان اضطراب و هیجان آرامش را تجربه کند. هدف از اجرای روش حساسیت زدایی منظم جایگزین کردن هیجان آرامش به جای هیجان اضطراب توسط مراجع است.
در این روش ابتدا ترس‌های بیمار را نسبت به موقعیت هراس‌انگیز از کمترین حالت ترس تا بیشترین رتبه‌بندی می‌کنند. این کار با همکاری درمانگر و خود فرد مبتلا صورت می‌گیرد. سپس زمانی که بیمار در حالت ریلکسیشن قرار دارد، درمانگر از بیمار می‌خواهد تا صحنه هراس‌انگیز را در ذهن خود مجسم کند. سپس زمانی که فرد در این تجسم‌سازی موفق شود، درمانگر صحنه هراس‌انگیزتر را برای مراجع بازگو می‌کند تا آن را نیز در ذهن خود مجسم کند.
بازسازی شناختی از روش‌های درمان اختلال فوبیای خاص
از مهم‌ترین روش‌هایی که درمانگران برای درمان فوبیای خاص استفاده می‌کنند تکنیک بازسازی شناختی است. هدف از این روش کمک به فرد مبتلا برای شناسایی و مقابله با افکاری است که نقش مهمی در ایجاد ترس و اضطراب از موقعیت هراس‌انگیز دارند. طبق این روش بسیاری افراد مبتلا به اختلالات روان شناختی، خطاهای شناختی را در قالب افکار خودکار منفی نشان می‌دهند. در جریان درمان با روش بازسازی شناختی ابتدا درمانگر ویژگی‌های افکار منفی و محتوای ناراحت کننده آن‌ها را برای بیمار شرح می‌دهد و بعد از آن روش‌های مقابله با آن افکار را آموزش می‌دهد. همچنین مرکز مشاوره روانشناسی می‌تواند به شما در این زمینه کمک کننده باشد.
برای دریافت مشاوره در زمینه اختلال فوبیای خاص میتوانید با مرکز مشاوره روانشناسی کانون مشاوران و با شماره 02122016024 تماس بگیرید.
منبع: اختلال فوبیای خاص