غدد فوق کلیوی ارگان‌های بسیار کوچک و مهمی هستند که در بالای کلیه‌ها قرار گرفته‌اند. این غدد از دو بخش مجزا تشکیل شده‌اند و هر یک از این بخش‌ها کارکرد متفاوتی دارند و هورمون‌های مختلفی را ترشح می‌کنند. هورمون‌هایی که از غدد فوق کلیوی ترشح میشود بر بخش‌های مختلف بدن همچون سیستم عصبی تأثیر می‌گذارند و کارکردهای فراوانی دارند. اختلال در کارکرد غده فوق کلیوی با مشکلات و بیماری‌هایی همچون، سرطان غدد فوق کلیوی، آدیسون، سندروم کوشینگ و غیره میشود. در ادامه مقاله به بررسی کامل غدد فوق کلیوی می‌پردازیم.
برای دریافت مشاوره در زمینه غدد فوق کلیوی میتوانید با مرکز مشاوره روانشناسی کانون مشاوران و با شماره 02122016024 تماس بگیرید.
منبع:غدد فوق کلیوی
غدد فوق کلیوی چیست؟
این نوع از غدد دو عدد غده درون ریز هستند که هر یک از آن‌ها بر روی یکی از کلیه‌ها قرار گرفته‌است. وزن هر غده تقریبا 5 گرم است و از دو بخش قشری و مرکزی تشکیل شده‌اند. هریک از این بخش‌ها، هورمون‌های متفاوتی را در بدن ترشح می‌کنند. بخش‌های مختلف غدد فوق کلیوی و کارکرد آن‌ها عبارتند از:
بخش قشری
بخش قشری سه لایه دارد. هر یک از این لایه‌ها، هورمون‌های متفاوتی را ترشح می‌کنند اما از نظر شیمیایی تمام هورمون‌های ترشح شده از بخش قشری، جز گروه چربی‌های استروئید می‌باشند. دو هورمون مهم از این بخش ترشح میشود که عبارتند از :
آلدوسترون: این هورمون میزان سدیم خون را تنظیم می‌کند. در صورتی که غده فوق کلیوی با مشکل مواجه شود و این هورمون ترشح نشود، سدیم بیش از حد از بدن دفع میشود و باعث مرگ میشود.
کورتیزول: هورمون کورتیزول کارکردهای بسیار زیادی در بدن دارد که از آن‌ها می‌توان به بهبود زخم‌ها، تجزیه پروتئین و تبدیل کردن آن به قند، افزایش مقاومت بدن در برابر بیماری‌ها و شوک‌های عصبی، تعادل گرما و سرما غیره اشاره کرد. همچنین از مهم‌ترین اثرات کورتیزول این است که در شرایط مواجهه با اضطراب و استرس، بدن را در برابر آن مقاوم می‌کند. کورتیزول به افزایش دخیره گلوکز در بدن نیز کمک می‌کند و در صورتی که سطح گلوکز در بدن پایین بیاید با روش‌های مختلفی میزان آن را در بدن افزایش می‌دهد.
بخش مرکزی
بخش مرکزی و بخش قشری، ارتباطی با هم ندارند و در واقع دو بخش با کارکرد متفاوت می‌باشند. بخش مرکزی غده فوق کلیوی، جزئی از سیستم عصبی سمپاتیک به حساب می‌آید. هربار که سیستم سمپاتیک تحریک میشود، بخش مرکزی فوق کلیوی نیز تحریک شده و هورمون آدرنالین ترشح می‌کند. آدرنالین فعالیت فشار خون و قلب را افزایش داده و در مواجه با شرایط ناگهانی و جنگ و گریز بدن را برای مقابله می‌کند.
هورمون‌های غدد فوق کلیوی و تأثیر آن‌ها در بدن
هورمون‌هایی که از غدد فوق کلیوی ترشح می‌شوند، به صورت‌های مختلف در بدن تأثیر می‌گذارند. از تأثیرات این هورمون‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. تأثیر غدد فوق کلیوی بر سیستم عصبی
هورمون کورتیزول باعث تغییراتی در حافظه، هوش، مغز و آستانه حسی میشود. در صورت کم بودن کورتیزول مشکلاتی همچون افسردگی و در مواقع نادر روان پریشی به وجود می‌آید. همچنین تغییراتی نیز در حواس چشایی، شنوایی و بویایی ایجاد میشود.
2. تأثیرات ضد التهابی غدد فوق کلیوی
هورمون کورتیزول نفوذ پذیری مویرگ‌ها را کاهش می‌دهد و از نشت پلاسما به داخل رگ‌ها جلوگیری می‌کند. به این صورت زخم‌ها و التیام‌ها زودتر بهبود می‌یابند.
3. تأثیرات آلدوسترون
این هورمون‌ها باعث می‌شوند که سدیم کمتری از طریق ادرار دفع شود و و پتاسیوم و یون هیدروژن را نیز بیشتر دفع می‌کند. همچنین از هدر رفتن آب بدن جلوگیری می‌کند و آب بیشتری در کلیه‌ها ذخیره می‌گردد.
4. تأثیر غدد فوق کلیوی بر هورمون جنسی مردانه
در غدد فوق کلیوی، هورمون‌های جنسی ترشح میشود. هورمون‌های جنسی باعث رشد اندام‌های جنسی مردانه می‌شوند و در خانم‌ها باعث رشد موهای زائد می‌گردند. در صورتی که هورمون جنسی مردانه در خانم‌ها بیش از حد ترشح شود، باعث بروز مشکلاتی همچون عدم رشد کافی سینه‌ها، پرمویی، بم شدن صدا و بزرگی کلیتوریس می‌گردد که به این نشانه‌ها سندروم آدرنوژنیتال گفته میشود.
اختلال در غدد فوق کلیوی
اختلال در کارکرد این غدد با مشکلاتی همراه است که عبارتند از:
_ترشح زیاد هورمون‌های غدد فوق کلیوی باعث بیماری‌های هایپر آلدوسترونیسم اولیه و سندروم کوشینگ میشود.
_ترشح کم هورمون‌های غدد فوق کلیوی باعث بیماری‌های آدیسون، بحران آدرنال، هایپرپلازی مادرزادی آدرنال میشود.
_وجود تومور در غده‌های فوق کلیوی باعث سرطان غده فوق کلیه و بیماری فئوکروموسیتوما میشود.
1. هایپرآلدسترونیسم اولیه
در صورتی که غده فوق کلیه، هورمون آلدسترون را بیش از حد تولید کند، باعث بالا رفتن سطح سدیم و کاهش پتاسیوم در خون میشود. در این صورت بیماری هایپرآلدسترونیسم اولیه ایجاد میشود.
2. سندروم کوشینگ
در صورت ترشح زیاد از حد هورمون کورتیزول، سندروم کوشینگ بروز پیدا می‌کند. از نشانه‌های این سندروم می‌توان به افزایش وزن، کبودی پوست، ضعف‌های عضلانی، افزایش موی صورت در خانم‌ها، پوکی استخوان، تحریک پذیری و غیره اشاره کرد.
3. بیماری آدیسون
در این بیماری، غده آدرنال با اختلال مواجه میشود و به میزان کافی هورمون ترشح نمی‌کند. ادیسون با نشانه‌هایی همراه است که از آن‌ها می‌توان به احساس ضعف، تیرگی پوست، کاهش وزن، دل درد و حالت تهوع، از بین رفتن موهای زائد در خانوم‌ها و غیره اشاره کرد.
4. بحران آدرنال
بحران آدرنال در شرایطی ایجاد میشود که غدد آدرنال نتوانند به میزان کافی کورتیزول و آلدسترون ترشح کنند. در این صورت بدن دچار شوک شده و فرد بیهوش میشود. در صورت عدم درمان، منجر به مرگ فرد میشود.
5. سرطان غده فوق کلیوی
سرطان زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های غدد فوق کلیوی به صورت غیر طبیعی رشد کرده باشند و ترشح هورمون با اختلال مواجه شده باشد. هایپرپلازی از دیگر اختلالاتی است که در این رابطه به وجود می‌آید که یک مشکل ژنتیکی است که باعث اختلال در غدد آدرنال فوق کلیوی می‌گردد. برای کاهش استرس میتوانید از راهنمایی‌های متخصصان مرکز مشاوره روانشناسی کانون مشاوران بهره‌مند شوید.
برای دریافت مشاوره در زمینه غدد فوق کلیوی میتوانید با مرکز مشاوره روانشناسی کانون مشاوران و با شماره 02122016024 تماس بگیرید.
منبع:غدد فوق کلیوی